بایگانی ماه می، 2022

امکان پیشنهاد جداسازی قطعات متوالی اشعار و تعیین وزن آنها

جمعه، می 20th، 2022

در متون مخلوط نظم و نثر عمدتاً اشعار مجزایی به صورت متوالی آمده‌اند که جهت تعیین وزن و قالب و قافیه و سایر مشخصات می‌بایست ابتدا از هم تفکیک شوند تا مشابه‌یابی برای ابیات آنها قابل استفاده باشد. مثلاً در تصویر زیر شعر ۱ و ۲ می‌بایست از هم جدا شوند (نکتهٔ مهم: در حال حاضر و حتی با طی مراحل ذیل، از لحاظ نمایشی تغییری در نحوهٔ نمایش قطعات مجزا ایجاد نمی‌شود و جداسازی فقط در ساختار داده‌های گنجور صورت می‌گیرد):

دو شعر جدا نشده

برای این منظور دکمه‌ای در ویرایشگر برای درج پیشنهاد شکستن شعر به قطعات مجزا اضافه شده است:

شکستن شعر

از طریق این ابزار می‌توان یک قطعه را در هر مرحله حداکثر به ده قطعهٔ مجزا شکست:

پیشنهاد شکستن

در ویرایشگر فهرست قطعات تأیید شدهٔ شعر نمایش داده می‌شود و امکان تعیین وزن یا شکستن مجدد آنها به قطعات کوچکتر مجزا وجود دارد.

قطعات مجزا
پیشنهاد وزن قطعه

نتیجهٔ بررسی پیشنهادهای شکستن قطعات و وزنهای پیشنهادی برای آنها همانند ویرایش‌های عادی از طریق «اعلان‌ها» اطلاع‌رسانی می‌شود و در پیشخان کاربری در بخش «ویرایش‌های قطعات من» قابل مشاهده است.

پیشنهادهای قطعات من

«جستجوی دقیق عبارت» در نتایج جستجو

جمعه، می 20th، 2022

جستجوی دقیق عبارت که پیش‌تر هم با قرار دادن عبارت داخل دو دابل‌کوئوت (“) در دسترس بوده، از طریق دکمهٔ میانبری در صفحهٔ نتایج جستجوی گنجور به شکل در دسترس‌تر و آسان‌تری در دسترس قرار گرفته است.

جستجوی دقیق عبارت

در صفحهٔ نتایج جستجوی دقیق عبارت نیز امکان برگشت جستجوی عادی کلمات عبارت بدون در نظر گرفتن ترتیب آنها پیش‌بینی شده است.

جستجو بدون لحاظ کردن ترتیب واژگان

«غزل» – نرم‌افزار بازمتن مرور اشعار فارسی برای لینوکس و ویندوز

پنج‌شنبه، می 5th، 2022

بخوانید به نقل از آقای ابوطالب روشن، برنامه‌نویس نرم‌افزار بازمتن غزل:

غزل نرم‌افزاری جهت نمایش آثار سخنوران پارسی، و مبتنی بر پایگاه داده گنجور است. نوشتن غزل در سال ۱۳۹۱ آغاز شد و در همان سال نیز به پایان رسید؛ و با تغییراتی در سال ۱۴۰۱ منتشر شد. سیستم‌عاملِ هدفِ غزل، لینوکس است، اما با توجه به کاربران زیاد ویندوز، نسخه‌ای از آن نیز برای ویندوز تهیه شده است. به صورت پیش‌فرض ۱۱۰ سخنور در پایگاه داده قرار داده شده است. از امکانات آن می‌توان به:

۱. جست‌وجوی قوی، دقیق و ترکیبی (نمونه‌هایی از آن در نرم‌افزار ذکر شده است)

۲. قابلیت جست‌وجو در متن‌ها، عنوان‌ها و فهرست‌ها

۳. قابلیت جست‌وجو بدون در نظر گرفتن حرکت‌های حروف (فتحه، کسره و…)

۴. قابلیت جست‌وجو بدون در نظر گرفتن حالت‌های مختلف یک حرف (مانند ک و ک)

۵. نشانه‌گذاری کلی و جزئی

۶. پوسته تاریک جهت مطالعه در شب

۷. محاسبه‌گر ابجد (هم به صورت ساده و هم پیشرفته)

۸. هایلایت متن مورد نظر در شعر (متن) جاری

۹. خروجی از پایگاه داده

۱۰. خروجی از نشانه‌ها

۱۱. و خروجی از نتیجه جست‌وجو

اشاره کرد.

نکات:

۱. با نگه‌داشتن کلید شیفت و راست کلیک بر روی متن مورد نظر و سپس با انتخاب «کپی آدرس»، می‌توانید آدرس دقیق آن را در پایگاه داده گنجور به دست آوردید (جهت خطایابی).

۲. با زدن کلید F3 و تایپ :: و سپس نوشتن id مورد نظر، می‌توانید به محتویات آن دسترسی داشته باشید. مثلا ::۲۴، فهرست غزلیات حافظ است؛ و یا ::۲۱۴۳ غزل شمارهٔ ۱۴ حافظ است (جهت خطایابی).

غزل حالت روشن
غزل در حالت تاریک

علاقمندان برای دریافت این نرم‌افزار فوق‌العاده به صفحهٔ آن در گیتهاب مراجعه فرمایند و از قسمت Releases آخرین نسخهٔ‌ متناظر با سیستم عامل دستگاهشان (لینوکس یا ویندوز) را دریافت کنند (لینک نسخهٔ جاری).

نصاب نسخهٔ ویندوزی جاری غزل در تصویر مشخص شده است (دریافت).

امکانات نشان کردن و جستجو برای حاشیه‌ها

پنج‌شنبه، می 5th، 2022

در زیر حاشیه‌های هر شعر دکمه‌ای برای نشان کردن حاشیه اضافه شده است:

دکمهٔ نشان کردن حاشیه

حاشیه‌های نشان شده در بخش «نشان‌شده‌های من» با پیوند به صفحهٔ شعر و متن یادداشت کپی شده از متن حاشیه ظاهر می‌شوند.

حاشیهٔ نشان شده

علاوه بر آن در صفحهٔ حاشیه‌ها امکان جستجو در حاشیه‌ها (به همراه امکان جستجو در حاشیه‌های کاربر خاص) اضافه شده است:

جستجو در حاشیه‌ها
جستجو در حاشیه‌های کاربر

امکان مشابه‌یابی ابیات مثنوی‌ها، اشعار چندوزنی و …

سه‌شنبه، می 3rd، 2022

صفحهٔ مشابه‌یابی (جستجو بر اساس وزن یا قافیه یا هر دو به صورت همزمان) به صورت مستقل از طریق پیوندهای پایین صفحات گنجور در دسترس قرار گرفته است و دیگر لازم نیست برای جستجو از طریق آن از قسمت «موارد هم‌آهنگ» یک شعر خاص شروع کنید.

لینک صفحهٔ مشابه‌یابی (جستجو بر اساس وزن و یا قافیهٔ گنجور)

یکی از امکانات جدید این صفحه نیز امکان یافتن شعرهای وزنیابی نشدهٔ شاعران است که برای دوستانی که تمایل دارند از طریق ویرایشگر متن گنجور به تکمیل این اطلاعات کمک کنند مفید است (بخشی از این دسته از اشعار متعلق به متون ترکیبی شعر و نثر مثل گلستان سعدی هستند که هنوز راهکاری که کاربران بتوانند وزن این اشعار را پیشنهاد دهند آماده و ارائه نشده است).

در کادری که با زدن روی شمارهٔ ابیات شعرها باز می‌شود برای مثنوی‌هایی که وزن آنها مشخص شده و قافیهٔ بیت به درستی پیدا شده است دکمهٔ جدیدی برای یافتن موارد هم‌آهنگ با بیت اضافه شده است:

موارد هم‌آهنگ بیت مثنوی
موارد هم‌آهنگ تصویر قبلی

برای اشعار چندوزنی در کادر «ابزارها» وزن‌های مختلف آنها نمایش داده می‌شود و برای آنها در صورتی که «موارد هم‌آهنگ» معنی داشته باشند چند دسته «موارد هم‌آهنگ» متناسب با وزنهای مختلف آنها نشان داده می‌شود (در حال حاضر در گنجور شعر چند وزنی که دارای حروف قافیهٔ یکتا باشد -مثنوی نباشد- نداریم یا پیدا نکرده‌ایم از این جهت قابلیت توضیح داده شدهٔ اخیر به صورت نظری کار می‌کند و به صورت عملی نمونهٔ قابل نمایش نداریم).

وزنهای مختلف شعر چند وزنی

برای ابیات مثنوی‌های چندوزنی نیز چند دکمهٔ «موارد هم‌آهنگ» متناسب با تعداد وزنهای آنها نمایش داده می‌شود.

موارد هم‌آهنگ با وزن دوم یک بیت یک مثنوی

آمار اشعار چندوزنی در صفحهٔ آمار شعرها و صفحات اوزان اشعار شاعران نیز انعکاس داده شده‌ و نکات و اعداد متناسب با آنها گوشزد و افزوده شده است. ضمناً امکان فهرست کردن اشعار وزنیابی نشده نیز از طریق این صفحات با اضافه شدن پیوند متناظر به صفحهٔ مشابه‌یابی اضافه شده است.

آمار ابیات چندوزنی گنجور
توضیحات مربوط به اشعار چندوزنی در آمار اوزان عروضی شاعر