دوستان علاقمند به ویرایش و بهبود زندگینامه‌های سخنوران می‌توانند از این پس با استفاده از دکمه‌ای که در دسترس کاربران نام‌نویسی شده است به این کار مبادرت کنند.
تغییرات به روال ویرایش‌های متن و موارد مشابه پس از بررسی تأیید یا رد می‌شوند.
امکان مشابهی نیز برای توضیحات بخش‌ها وجود دارد و کاربران می‌توانند برای بخش‌های آثار سخنوران توضیح اضافه کنند یا توضیحات موجود را ویرایش کنند.
طی چند ماه اخیر همگی دیده‌ایم که هوش مصنوعی چه بر سر گنجور آورده است. پایین شعرهای گنجور پر شده از خلاصه‌ها و برگردانهای به زبان سادهٔ تولید شده توسط هوش مصنوعی. ادعا شده که این تفسیرها برای بعضی مخاطبان مفید است اما در میان آنها مواردی هست که بسیار غلط و خنده‌دار و مسخره است.
تصویر از توییتر
عده‌ای معلوم‌الحال به واسطهٔ آن که به این وسیله اسباب تفریح جدیدی برایشان فراهم شده خشنود و خوشحالند یا دیدن درک ماشین از اشعار برایشان جالب و بامزه است اما توجه ندارند که این گنجور آفت‌زده چه ضربه‌ای به فرهنگ و ادب فارسی می‌زند. توجه ندارند که اگر حتی از هر ده تای این تفسیرها یکیشان غلط و بی‌ربط باشد کافی است تا مخاطبان ساده و کم‌هوش و حواسی را -که نمی‌توانند از روی برچسب هوش مصنوعی متوجه بشوند که احتمال بسیار زیادی وجود دارد که این تفسیرها درست نباشند- به خطا بکشاند و نسل بعدی، شعرها را اشتباهی بفهمند و مسیر درک پیشینهٔ فرهنگی ایران تغییر کند. طبق تخمین دغدغه‌مندان فرهنگ و ادب ایران‌زمین -علی‌رغم ادعاهایی که دربارهٔ متوسط رشک‌برانگیز هوش ایرانیان می‌شود- این دسته از مخاطبان در اکثریت مطلقند و اقلیت عاقل و هوشمند می‌بایست هر چه زودتر برای نجات آنها کاری بکند. دسته‌ای از دغدغه‌مندان هم هستند که دغدغهٔ این‌چنینی ندارند اما دیدن آن متنهای با زمینهٔ زرد کاهی آزارشان می‌دهد و نمی‌توانند آنها را نبینند.
متأسفانه در حال حاضر و تا اطلاع ثانوی -آن روزی که دسترسی فیزیکی دغدغه‌مندان به عامل این عمل شنیع فراهم شود- تنها یک راه وجود دارد: آنها را ویرایش کنید! در گنجور نام‌نویسی کنید و هر جا خلاصه یا برگردان غلطی دیدید آن را ویرایش کنید. حتی می‌توانید برگردانهای درست را هم ویرایش کنید و تنها عبارت «هوش مصنوعی» را از ابتدای متن آنها حذف کنید تا هم نشان دهید که یک بازبین انسانی آنها را دیده و تأیید کرده است و هم در فازهای بعدی برگردان خودکار توسط هوش مصنوعی در گنجور به سبب این که برچسب هوش مصنوعی ندارند متنشان جایگزین نشود. خبر رسیده که عده‌ای از کاربران گنجور حتی پیش از اضافه شدن برداشت‌های هوش مصنوعی به این کار مشغول بوده‌اند و انبوهی از خلاصه‌ها و برگردانهای ساده و مفید را به آن اضافه کرده‌اند و بعد از آن هم انبوهی از این دست تفسیرها را بهبود داده و ویرایش کرده‌اند.
متأسفانه این راه‌حل به زیبایی و سادگی راه حل «نابود باد هر آنچه که من نمی‌پسندم!» نیست. غیر از آن پاسخگوی دغدغهٔ آن دسته از ادب‌دوستانی هم نیست که اعتقاد دارند اصولاً شعر نباید معنی شود ( احتمالاً تا مخاطب به فراخور حس و حال و دانش خودش برداشت شخصی از آن داشته باشد). اما چه می‌شود کرد؟!
پی‌نوشت: جهت آن که بیش از این باعث سوء تفاهم و نگرانی دوستان عزیزمان نشویم لازم است عنوان شود که این متن به زعم نویسنده‌اش زبانی طنزآمیز دارد -هر چند بیشتر یک عقده‌گشایی پر از نیش و کنایه و بی‌مزه است- اما هدفی غیر از این هم دارد و آن یادآوری امکانات ویرایشی گنجور و سوق دادن کاربران به استفاده از آن است. گنجور هم یک گرداننده بیشتر ندارد و این نیست که کسی باشد که حرف کس دیگری را گوش نکند (صفتهایی که در متن برای گردانندهٔ گنجور به کار رفته وام‌گرفته از ادبیات منتقدان است وگر نه ایشان دست کم دیگر جوان محسوب نمی‌شوند). متنهای هوش مصنوعی هم عامدانه در گنجور قرار گرفته‌اند و هیچ هک یا دستکاری خارج از اختیاری صورت نگرفته است. از دوستانی که برایشان سوء تفاهم ایجاد کردیم عذرخواهی می‌کنیم.
با گنجورک به نشانی ganjoorak.ir که با تلاش آقای هادی آذرنسب و به طور مستقل از گنجور ساخته شده می‌توانید یک شعر تصادفی از گنجور را بخوانید و در صورتی که برای آن روی گنجور خوانشی وجود داشته باشد به خوانش‌های آن گوش کنید.
امکان مشاهدهٔ شعر در گنجور و کپی لینک آن از دیگر قابلیتهای گنجورک است. برای مطالعهٔ سایر ویژگی‌های آن صفحهٔ پرسش‌های متداول آن را مشاهده کنید.
علاقمندان ادبیات عموماً با سید علی میرافضلی و کانال تلگرام چهارخطی ایشان آشنا هستند و می‌دانند که یکی از اصلی‌ترین علاقمندیهای این استاد بزرگ ادبیات معاصر مطالعهٔ موضوع سابقهٔ رباعی‌سرایی در شعر فارسی است. به همین جهت زمانی که پژوهش ایشان دربارهٔ رباعیات خیام در قالب کتاب رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی منتشر شد بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
چندی پیش دوست گرامی آقای حامد اشراقی پیشنهاد کردند که با پیگیری و کسب اجازه از محضر استاد رباعیات اصیل و محتمل خیام را از نظر آقای میرافضلی از روی این کتاب استخراج کنند و آن را در گنجور در دسترس قرار دهند و هم‌اکنون حاصل زحمت آقای اشراقی در گنجور در دسترس است.
همچنان که اشاره شد آنچه در گنجور در دسترس قرار گرفته تنها انتخابهای استاد از اشعار به زعم ایشان اصیل و همینطور محتمل منتسب به خیام است و اشعار دیگر از جمله خیامانه‌های منتخب ایشان که محققاً از آن دیگر سخنوران است ولی رنگ و بوی خیامی دارند و همینطور متن پژوهش ایشان در دسترس نیست و دوستان برای مطالعهٔ آن بخش از کار استاد می‌بایست به کتاب مراجعه کنند.
گنجورجور (در دسترس از طریق نشانی ganjoorjoor.net) یک جستجوگر معنایی برای اشعار گنجور است که کاملاً مستقل از گنجور و به همت آقای آرمان جعفرنژاد طراحی شده است. کارکرد گنجورجور را از زبان سازندهٔ آن بخوانید:
گنجورجور، یک موتور جستجوی شعر فارسی با تمرکز بر معنای اشعار و تفسیرهای آنان است. در گذشته برای یافتن یک بیت شعر نیاز بود تا دقیقا کلیدواژه‌ای از آن شعر یا بیت را در گنجور یا گوگل جستجو می‌کردید؛ اما با گنجورجور می‌توانید صرفا با معنا و مفهومی که از آن شعر به خاطر دارید و به هر زبانی که تمایل دارید، بیت مورد نظر را بیابید.
مزیت مهم جستجوگر معنایی آن است که به کلیدواژه وابسته نیست و مثلاً می‌توانید با جستجوی عبارتی مثل «منظره‌های زمستانی» -که قطعاً به این شکل در اشعار شاعران کهن به کار نرفته- اشعاری که چنین معنایی را می‌رسانند با دقت بیت پیدا کنید.
این جستجوگر در حال حاضر فقط پوشش‌دهندهٔ ۲۲۰هزار بیت از اشعار گنجور شامل اشعار حافظ، سعدی، مولانا و صائب تبریزی است.
صفحهٔ پرسش‌های متداول این پروژه پاسخگوی سؤالات عمومی راجع به این پروژه است و اطلاعات تماس آقای جعفرنژاد نیز در آن در دسترس است.
امکان پیشنهاد مشق شعر تلاشی برای جمع‌آوری نظام‌مند نقل قول‌های شاعران از هم بوده که حاصل آن زیر شعرها و همچنین در صفحات معرفی شاعران در دسترس است (برای مطالعهٔ توضیحات بیشتر اینجا را ببینید).
در طراحی این امکان تا کنون نقل قول‌های دو شاعر مختلف را در نظر داشته‌ام تا این که به همت استاد و همراه گرامی گنجور آقای حجت‌الله عباسی چند مشق شعر از بازگویی‌های سعدی و فردوسی از شعرهای خودشان در گنجور ثبت شد.
به همین جهت در صفحهٔ معرفی این سخنوران و در قسمت مشق شعر نام خودشان هم اضافه شد. برای سخنوران دیگر هم اگر مواردی پیشنهاد شود صفحات مشابه آنها اضافه خواهد شد (این صفحات اشکال کوچکی دارند که فعلاً موفق به رفع آن نشدم و آن این است که هر بازگفته دو بار تکرار می‌شود).
یکی از کارکردهای آمار بسامد واژگان مقایسهٔ فراوانی کاربرد یک واژه بین سخنوران مختلف است. اما این کار نیازمند مراجعه به صفحات مختلف و نگه داشتن آمارهای هر صفحه است که زمانبر و پیچیده است.
برای آسان‌سازی این کار به صفحهٔ جستجو امکانی اضافه شده که با آن می‌توان میزان فراوانی کاربرد یک واژه را میان سخنوران و بخش‌های مختلف مشاهده و مقایسه کرد. این امکان به طور پیش‌فرض پایین صفحات جستجو و مطابق تصویر بعد در دسترس است:
نتیجه:
در صورتی که هر کدام از پیوندهای ستون بخش را دنبال کنید می‌توانید بسامد آن واژه را به تفکیک زیربخش‌ها ببینید:
و این کار را برای زیربخش‌ها تکرار کنید.
در صفحات جستجویی که از طریق همین بخش یا بخش‌های بسامد واژگان در صفحات معرفی سخنوران یا زیربخش‌های آثار آنها و یا از طریق صفحهٔ آمار باز می‌شوند این قسمت به طور پیش‌فرض بالای صفحه قرار دارد و با باز شدن صفحه به طور خودکار محاسبه می‌شود.
غیر از این، آقای حسین سامانی چند روز پیش مشکلی را در محاسبهٔ بسامد واژگان برای بخش‌های دارای عمق زیاد از زیربخش‌ها گزارش کردند که این مشکل هم‌اکنون از لحاظ نرم‌افزاری حل شده، منتهی تصحیح اعداد نیازمند شمارش مجدد واژگان است که آن هم در دست انجام است.
منتهی در نسکبان علی‌رغم وجود امکان پیشنهاد شعر متناظر صفحات کتابها بر اساس گنجور بر خلاف گنجینهٔ گنجور امکان نمایش فهرست کتاب بر اساس گنجور وجود نداشت. این امکان را اضافه کردم و این نسخه را بر اساس گنجور فهرست‌گذاری کردم.
در پایان فهرست‌گذاری این نسخهٔ خطی در گنجور علاوه بر مقدمهٔ دیوان، ۴۸۷ قطعه شعر را شناسایی کردم. بعضی اشعار در حاشیهٔ دیوان به شکل مورب نوشته شده‌اند که آنهایی که قابل قرائت بوده‌اند را نیز فهرست‌گذاری و در این آمار لحاظ کرده‌ام (این به آن معناست که مواردی که به لحاظ بریده شدن در تصویر یا از اصل ناخوانا بوده‌اند را لحاظ نکرده‌ام و از این جهت تعداد واقعی اشعار ممکن است بیش از این بوده باشد، در چاپ آقای بهروز ایمانی بر اساس این نسخه طبق مقدمه‌ای که نقل می‌شود حداکثر ۴۷۳ قطعه شعر برشمرده شده که حدس می‌زنم به خاطر آن باشد که اشعار درج شده در حاشیه‌ها را اصیل فرض نکرده‌اند).
به صورت بدیهی تصاویر متناظر این نسخه زیر شعرهای گنجور نیز قابل مشاهده است (هر چند به لحاظ آن که تصاویر در دسترس دو صفحه‌ای هستند و در نسخه هم در هر صفحه مصرع‌ها پشت سر هم بع شکل افقی نوشته شده‌اند و متن نسخه متراکم است پیدا کردن شعر از روی تصویر باز هم نیاز به صرف وقت توسط بازدیدکننده دارد).
نسخه برگردان دستنویس شمارۀ 5194 کتابخانۀ نور عثمانیه (استانبول)
این دستنویس کهن ترین نسخه شناخته شده و کامل از دیوان حافظ است و به شماره 5149 در کتابخانه نورعثمانیه (استانبول) نگهداری می شود و شامل 435 غزل، 1 ترجیع بند (بندی از آن)، 26 قطعه، 4 مثنوی و 11 رباعی است.بنا به گزارش ترقیمه کتابت اشعار حافظ را محمد بن عبدالله بن محمد ابوبکر بن کریمشاه ملقب به غیاث ابرقوهی در روز چهارشنبه بیستم جمادی الاول سال 801 ق به اتمام رسانده است. خط ابرقوهی از مشقهای نخستین نستعلیق نویسی پس از سده 8 ق است و جریانی را می آزماید که در آن تعلیق به نستعلیق جای می پردازد و در مسیر همین تجربه است که هنوز نستعلیق غیاث ابرقوهی از کرشمه ها و غمزه های تعلیق نیز برخوردار است.
مهم ترین امتیاز این دستنویس، وجود دیباجه محمد گلندام (جامع دیوان حافظ) در آن است و تاکنون قدیم ترین نسخه از این دیباجه است که شناخته شده. غزلیات در نسخه نورعثمانیه به ترتیب الفبای قوافی تنظیم یافته و از این نکته معلوم می شود که از همان ازمنه قریب به دوره حافظ غزلیات او بر اساس قوافی سامان یافته بوده است. مقایسه و مقابله نسخه نورعثمانیه با دیگر نسخه های کهن حافظ، تفاوتهایی را در ضبط و قرائت برخی از کلمات نشان می دهد و تشابهاتی را نیز مشخص می نماید.
دستنویس شماره 5149 نورعثمانیه مجموعه ای است شامل اشعار شش شاعر که اشعار حافظ نخستین جزو از مجموعه است و برگهای 1 تا 41 آن را به خود اختصاص داده است. پس از دیوان حافظ این آثار در این مجموعه به چشم می خورد:
ــ دیوان افصح الشعراء جمال الملة والدین سلمان (برگ 43 ـ 106)
ــ روشنایی نامه از گفتار املح الکلام ملک الحکماء والمحققین ناصرخسرو (برگ 106 ـ 111)
ــ دیوان شیخ المحققین عماد الملة والدین (برگ 112 ـ 178) به همراه کتاب محبت نامه (برگ 179 ـ 189)، کتاب صفانامه (برگ 189 ـ 202)، و کتاب صحبت نامه (برگ 204 ـ 215) از همو.
ویکی‌شاهنامه به نشانی wikishahnameh.com وبگاهی بزرگ و ارزشمند است که در آن مجموعهٔ بزرگی از اطلاعات و همچنین فایلهای چندرسانه‌ای مرتبط با شاهنامه گردآوری شده است.
خلاصه آن که ویکی‌شاهنامه خودش حماسه‌ای است که توسط دوستداران حماسهٔ بلند و فرهنگساز حکیم توس ساخته شده و تنها برشمردن سرفصل مطالب و محتوای آن مجالی بلند را می‌طلبد. نکتهٔ دیگر هم آن که این وبگاه ارزشمند تنها جایگاه مطالب آرشیوی نیست و زنده است و میزبان رویدادهای جدید پیرامون شاهنامه است.
علاقمندان ادبیات و دوستداران فردوسی بزرگ را به بازدید ویکی‌شاهنامه و استفاده از مطالب و منابع ارزشمند در دسترس از طریق آن دعوت می‌کنیم.
به تمام بخش‌های آماری گنجور نمودارهای متناظر آنها که امکان مقایسهٔ حداکثر ۱۰ مقدار بالای جدول آماری را فراهم می‌آورد اضافه شده است. نمودار متناظر هر جدول آماری زیر آن نمایش داده می‌شود.
