بازطراحی ساختار نگهداری اطلاعات وزن و قافیه

تا کنون وزن و قافیهٔ اشعار در گنجور در سطح کلی (شعر) نگهداری می‌شده است. این مسئله باعث می‌شد که نتوان مواردی مانند حکایتهای گلستان سعدی را که مخلوط نظم و نثر هستند و لزوماً در هر بخش شعرهای استفاده شده هم‌وزن و حتی هم‌قالب نیستند با وزن و قافیه برچسب‌گذاری کرد. علاوه بر آن امکان برچسب‌گذاری اشعار چند وزنی با وزن(های) دیگر آنها وجود نداشت. در مثنوی‌ها نیز هر چند کل یک مثنوی معمولاً هم‌وزن است اما نیاز است ابیات مثنوی‌ها با قافیهٔ مستقل خودشان برچسب‌گذاری شوند.

این ساختار در حال حاضر تغییر کرده است و تمام محدودیتهای ذکر شده رفع شده است. با این تغییر ساختار به مرور قابلیتهای جدیدی به گنجور اضافه می‌شود.

از جمله قابلیتهای اضافه شده به گنجور -ناشی از این تغییر ساختار- که از هم‌اکنون در دسترس است می‌توان به ظاهر شدن ابیات مثنوی‌ها و همینطور ابیات متعلق به بندهای اشعار چندبندی در مشابه‌یابی گنجور (موارد هم‌آهنگ) اشاره نمود.

ابیات مثنوی هماهنگ با یک شعر
ابیاتی از مثنوی‌های ویس و رامین و خسرو و شیرین که با این غزل مولانا هموزن‌و‌قافیه هستند.
بندی از ترکیب‌بند وحشی که با این غزل سعدی هم‌وزن‌وقافیه است
بندی از ترکیب‌بند وحشی که با این غزل سعدی هم‌وزن‌وقافیه است

نحوهٔ مقایسهٔ متن شاهنامه در گنجور با تصویر چاپ مسکو

در صورتی که تمایل دارید متن یک بیت شاهنامهٔ گنجور را با تصویر مرجع چاپی آن مقایسه کنید روی شمارهٔ بیت در گنجور بزنید تا ردیف سوم شماره‌ها را (شماره در بخش) ببینید.

شماره در بخش
در این نمونه عدد مد نظر «شماره در ضحاک» است (۱۲۹)

سپس از قسمت تصاویر مرتبط روی تصویر «منبع کاغذی گنجور» بزنید.

منبع کاغذی گنجور

تصویری که باز می‌شود مربوط به اولین بیت شعر متناظر در گنجور است و در صورت نیاز با مشاهدهٔ تصاویر بعدی به تصویر متناظر بیت مورد نظرتان می‌رسید. در سمت راست تصاویر ابیاتی که شماره‌شان مضربی از ۵ است می‌توانید شماره بر اساس بخش را ببینید که کافی است شماره‌ای را که در مرحلهٔ اول در گنجور دیده بودید اینجا بیابید و آن را مقایسه کنید.

بیت ۱۲۹ در بخش ضحاک در نسخهٔ چاپی

دسترسی آسان‌تر به منابع کاغذی

از این پس برای مواردی چون دیوان حافظ، شاهنامه، مثنوی، کلیات سعدی و … که مرجع چاپی یا خطی گنجور مشخص است و تصاویر منبع کاغذی فهرست‌گذاری شده است، در فهرست تصاویر مرتبط با شعر، تصویر مربوط به مرجع کاغذی متن گنجور، مقدم بر تصاویر دیگر و با متنی متمایزکننده نمایش داده می‌شود.

منبع کاغذی گنجور

در هنگام ویرایش متون دارای منبع کاغذی مشخص هم، تصویر و لینک به تصویر مرجع نمایش داده می‌شود تا هم تشخیص اشکالات تایپی احتمالی با مقایسه با اصل کاغذی آسان‌تر باشد و هم مشخص باشد که کدام دسته از پیشنهادها به دلیل عدم مطابقت با نسخهٔ مرجع مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.

منبع کاغذی در ویرایشگر

حذف گزیده‌ها و نمای چاپی به همت آقای تئو بیرز

۱. بعضی از آثار شاعران در گنجور ابتدا به صورت گزیدهٔ اشعار در دسترس بوده‌اند و بعداً نسخهٔ کامل‌تر آثارشان اضافه شده است. از این جمله‌اند آثار فرخی سیستانی، امیرخسرو دهلوی، سیف فرغانی، هفت‌اورنگ جامی و دیوان ملک‌الشعرا بهار. به لحاظ آن که دوستان بعضاً روی آثار برگزیده حاشیه‌های ارزشمندی گذاشته بودند و نمی‌خواستیم این حاشیه‌ها از دست بروند آثار برگزیده را نگه داشته بودیم تا الان که با مشابه‌یابی اشعار در نسخهٔ کامل‌تر هم امکان انتقال حاشیه‌ها و اَبَرداده‌های دیگر نسخه‌های برگزیده فراهم شد و هم امکان ری‌دایرکت نشانی نسخه‌های برگزیده به نسخه‌های جایگزین. از این جهت اشعار تکراری یاد شده از گنجور حذف شدند و کاربر به نسخهٔ جایگزین و کامل‌تر آنها راهبری می‌شود.

۲. در پایین اشعار یک دکمهٔ جدید با عنوان «نمای چاپی» اضافه شده که خروجی کد نوشته شده توسط آقای تئو بیرز برای نمایش اشعار مشابه نسخه‌های چاپی را نمایش می‌دهد. این کد در حال حاضر برای متون نثر و شعرهای ترکیبی (دارای بند) درست کار نمی‌کند اما برای اشعار دارای هندسهٔ ابیات عادی ممکن است برای کاربران جالب و قابل استفاده باشد.

خروجی کد نوشته شده توسط آقای تئو بیرز برای نمایش اشعار مشابه نسخه‌های چاپی

بهبود فهرستها

امکان جستجو در عناوین فهرستهای اشعار و بهبود ظاهر و کاربری فهرستهای الفبایی از تغییرات اخیر گنجور هستند.

در فهرستهای الفبایی امکان جستجو بر اساس عنوان (شمارهٔ شعر یا قسمتی از متن مصرع اول) فراهم شده است.
در فهرستهای غیر الفبایی نیز امکان جستجو در عناوین اضافه شده است
در فهرستهای غیر الفبایی نیز امکان جستجو در عناوین اضافه شده است.
در فهرستهای عناوین طولانی نیز امکان جستجوی توکار اضافه شده است.
در فهرستهای عناوین طولانی نیز امکان جستجوی توکار اضافه شده است.

در زندگینامه‌های شاعران نیز امکان دسترسی به صفحات دیگر مرتبط با آنها مثل فهرست اوزان اشعار یا صفحات مربوط به استقبالهای شاعران از هم و همچنین دسترسی به صفحهٔ پیشنهاد تصویر برای چهرهٔ شاعر اضافه شده است.

دسترسی به دیگر صفحات مرتبط با شاعر
دسترسی به دیگر صفحات مرتبط با شاعر

اربعین جامی

رسالهٔ اربعین حدیث جامی ترجمهٔ منظوم چهل حدیث نبوی است که مورد توجه و استقبال خطاطان مشهوری چون سلطانعلی مشهدی بوده است.

این کتاب به همت آقای کمال رحمانی با استفاده از متن در دسترس از طریق صفحهٔ فیسبوک مفتی محمد ابراهیم تیموری و با مقابله با نسخه‌های چاپی مایل هروی (اربعین، مولانا نورالدین عبدالرحمن جامی، به خط: حسین وفا سلجوقی، معرفی آثار جامی: مایل هروی، سال چاپ ۱۳۴۳، انتشارات: انجمن جامی) و کاظم مدیر شانه‌چی (اربعین جامی، کاتب: سلطانعلی مشهدی، مقدمه و تصحیح و استخراج احادیث از: کاظم مدیر شانه چی، چاپ دوم ۱۳۷۱. ناشر : انتشارات آستان قدس رضوی) در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

دو نسخهٔ خطی مرتبط با این کتاب که روی گنجینهٔ گنجور در دسترس بودند یکی به خط سلطانعلی مشهدی و دیگری به به خط محمد زکریای سمرقندی نیز مطابق متن اربعین فهرست‌گذاری شده‌اند و تصاویر آنها ذیل هر بخش در دسترس قرار گرفته است.

اربعین جامی

امکان جستجو در گنجینهٔ گنجور

در نوار بالایی گنجینهٔ گنجور یک ورودی متنی برای جستجو در نظر گرفته شده است که می‌توان با آن در میان عناوین، شرح‌ها و برچسب‌های نسخه‌ها و تصاویر گنجینهٔ گنجور جستجو کرد.

نتایج در دو ستون مجزا (برای نسخه‌ها و تصاویر) نمایش داده می‌شود و نتایج هر ستون در صفحات ۵۰ تایی در دسترس است که امکان بارگذاری نتایج بیشتر در انتهای هر ستون از طریق دکمهٔ «بیشتر» وجود دارد.

جستجو در گنجینهٔ گنجور

چهره‌های شاعران گنجور

تصاویر چهرهٔ شاعران گنجور از روزهای آغازین محل بحث و مناقشه، گاهی عصبانیت و رنجش دوستداران بعضی شاعران و بیشتر مایهٔ شوخی و سرگرمی همراهان بوده است! با این حال غیر از آن که این تصاویر پیش از افزوده شدن تصاویر مرتبط با اشعار از گنجینهٔ گنجور، تا سالها از معدود عناصر غیرمتنی بودند که می‌توانستند کمی گنجور را از یکنواختی خارج کنند، به ایجاد تمایز بصری میان شاعران در فرایندهایی مثل جستجو و مرور اشعار کمک می‌کردند.

منتهی مشکل بزرگی که در انتخاب آنها وجود داشته عدم وجود تصاویر طراحی شده به نام اکثر ادبا بود که باعث می‌شد گردانندهٔ گنجور به ناچار از تصاویری که به نام و نیت شاعران بزرگ همچون سعدی و حافظ و مولانا طراحی شده‌اند برای شاعران دیگر استفاده کند و یا بعضاً چهرهٔ شاعر را از میان تصاویر بازیگران یا چهره‌های مذهبی هندی یا ترک یا … که در ایران چندان شناخته شده نیستند انتخاب کند.

برای بهبود این وضعیت، امکاناتی برای پیشنهاد تصاویر شاعران افزوده شده است که ضمن آن که به علاقمندان امکان پیشنهاد طرحهای بهتر برای چهرهٔ شاعران را می‌دهد به آنها اجازه می‌دهد تا با ارسال نکات مستند مرتبط با ظاهر و چهرهٔ شاعران به طراحانی که تمایل دارند از ابتدا کار جدیدی را برای شاعری خاص انجام دهند کمک کنند.

برای دسترسی به این بخش از لینکهای پایین صفحات گنجور عنوان «چهره‌ها» را انتخاب کنید.

لینک چهره‌ها

در صفحه‌ای که باز می‌شود می‌توانید پس از مطالعهٔ مطلبی دربارهٔ چیستی و چرایی این صفحه، نام شاعر مد نظرتان را جستجو کنید و یا آن از فهرست انتخاب کنید.

صفحهٔ تصاویر چهره‌های شاعران

در صفحهٔ مربوط به هر شاعر می‌توانید نکات جالب توجهی را که کاربران دربارهٔ او پیشنهاد داده‌اند و در انتخاب تصویر او اهمیت دارند مشاهده کنید و اگر به گنجور با حساب کاربریتان وارد شده باشید نکات جدیدی را پیشنهاد کنید.

نکات جالب توجه دربارهٔ شاعر که در انتخاب تصویر او اهمیت دارند

پس از آن می‌توانید تصاویر پیشنهاد شده برای شاعر را ببینید و در صورت ورود به حساب کاربریتان اگر تمایل دارید تصویر بهتری را که یافته‌اید یا طراحی کرده‌اید پیشنهاد دهید آن را بارگذاری کنید.

تصاویر پیشنهاد شده برای شاعر

در طول زمان امیدوارم این امکانات ضمن بهبود تصاویر شاعران گنجور به مستندسازی و جمع آوری آثار هنرمندان در زمینهٔ چهرهٔ ادبای ایرانی کمک کند.

امکان ذخیرهٔ تاریخچه، میانبرهای صفحهٔ خانگی و تغییرات دیگر

در صفحهٔ خانگی گنجور برای کاربرانی که وارد سایت شده‌اند چند میانبر به همراه نشانگری برای «اعلان‌های جدید» در قالب بخش «پیشخان کاربر» اضافه شده است:

غیر از آن، امکان «جستجوی شاعر» نیز به صفحهٔ اول اضافه شده است و میانبرهایی برای دسترسی سریع به قرون و برگشت به فهرست قرن‌ها اضافه شده است:

در «پیشخان کاربر» امکان «ادامهٔ مطالعه» اضافه شده است که کاربران می‌توانند با فعال کردن «ذخیرهٔ تاریخچهٔ بازدیدهایشان» از آن برای ادامهٔ مطالعهٔ بخشهای در دست مطالعه استفاده کنند. این تاریخچه خصوصی است و کاربر می‌تواند به صورت جزئی یا کلی (با غیرفعال کردن آن) محتوای آن را پاک کند.

در قسمت «نشان‌ها» نیز امکان اضافه کردن یادداشت شخصی به نشان‌ها اضافه شده است. این یادداشتها خصوصی هستند، جایی منتشر نمی‌شوند و با حذف نشان حذف می‌شوند.