بایگانی سالیانه: ۱۳۸۹

گنجور رومیزی ویرایش ۲.۰

تغییرات این ویرایش به این شرح است:

۱. مشکل عنوانهای طولانی در فهرستهای حل شد. این در ادامهٔ حل همان مشکلی است که در ویرایش ۱.۹۲ در صفحهٔ نمایش شعر حل شده بود.

عنوانهای طولانی در فهرست اشعار

۲. برجسته‌سازی (جستجوی کلمات با Ctrl+F) در این ویرایش در خطوط پس از خط اول پاراگرافها هم کار می‌کند. البته تعیین محل کلمه مشکل دارد اما عملاً به نظرم قابل استفاده است و کاربر می‌تواند علی رغم نقص و ایراد از آن استفاده کند.

برجسته‌سازی در پاراگرافهای چندخطی

۳. محدودهٔ عمکرد دکمهٔ فال دیگر محدود به یا غزلیات حافظ یا همه نیست و می‌توان در پنجرهٔ پیکربندی مشخص کرد که آثار شاعر دیگر یا بخشی از آثار او (به همراه زیربخشهایش) در نمایش شعر تصادفی مورد استفاده قرار گیرد.


۴. اشعار نشانه‌گذاری شده در فهرستهای اشعار نیز با ستاره‌ای در سمت راست عنوانشان مشخص می‌شوند.

مشخص کردن اشعار نشانه‌گذاری شده در فهرستهای اشعار

۵. نویسه‌های نقل قول انگلیسی (” و ‘) که پیشتر از ورودیهای ویرایشگر حذف می‌شدند (بنا به درخواست یکی از دوستان) حفظ می‌شوند.

۶. در صورتی که کاربر، گزینهٔ پرس و جوی خودکار برای یافتن ویرایش جدید در هنگام شروع برنامه را در پنجرهٔ پیکربندی فعال کند، برنامه در هنگام آغاز برای یافتن مجموعه‌های شعر جدید نیز پرس و جو می‌کند و در صورت وجود مجموعه‌های جدید امکان دریافت آنها را در اختیار می‌گذارد. امکان این که برخی مجموعه‌ها «نادیده» گرفته شوند و در پرس و جوهای بعدی، علی رغم آن که کاربر آنها را در گنجور رومیزی خود ندارد برای آنها هشدار مجموعهٔ جدید داده نشود نیز پیشبینی شده است.

تغییرات جزئی دیگر شامل به‌روز کردن اطلاعات پنجرهٔ معرفی برنامه، گنجاندن ۵۱ شاعر در نصاب کامل، گنجاندن ترجمه‌ای از مجوز GPL ویرایش ۲ در نصاب کامل (این ترجمه) و همینطور چک ویرایش سکوی ‎.NET در نصاب کامل و ارائهٔ اخطار در صورت وجود خطاست.

نصاب بروزرسانی به این ویرایش را از اینجا دریافت کنید.

رضی‌الدین آرتیمانی

به لطف و زحمت دوست گرامی آقای «رضا رنجبر»، اشعار رضی‌الدین آرتیمانی شاعر و عارف مشهور عهد صفوی به گنجور اضافه شد (اشعار رضی‌الدین آرتیمانی در گنجور). این شاعر، در میان همراهان گنجور هواداران زیادی دارد و گاه و بیگاه 😉 دوستان تقاضای اضافه شدن اشعار او را به سایت می‌کردند.

برای اضافه کردن آثار رضی‌الدین آرتیمانی به گنجور رومیزی، پس از دریافت این فایل و خارج کردن آن از حالت فشرده، با اجرای فرمان «اضافه کردن مجموعه اشعار جدید» از منوی «ابزارها»ی برنامه فایل اشعار را انتخاب و آن را به گنجور رومیزی خود اضافه کنید.

پی‌نوشت: گویا منبع آقای رنجبر نسخهٔ در دسترس در کتابخانهٔ تصوف بوده است، که ان شاء الله در اضافه کردن برچسب منبع لحاظ خواهد شد.

گنجور رومیزی ویرایش ۱.۹۴

در گنجور رومیزی ویرایش ۱.۹۴ قلم ویرایشگر دیگر ثابت نیست و شکل و اندازهٔ آن همانند محیط اصلی برنامه از قلم تنظیم شده در پنجرهٔ «پیکربندی» تبعیت می‌کند. این قابلیت که به درخواست دوست گرامی آقای مهرداد بیات اضافه شده می‌تواند مشکلاتی را که کاربران ویرایشگر برنامه با رزلوشنهای بالا دارند کاهش دهد. نصاب بروزرسانی را از اینجا دریافت کنید.

ویرایشگر گنجور رومیزی ویرایش ۱.۹۴

اشعار سلمان ساوجی در گنجور رومیزی

هر از چند گاه، دوستان و کاربران گنجور رومیزی درخواست می‌کنند آثار سلمان ساوجی در گنجور رومیزی هم در دسترس قرار گیرد. به هر صورت، اجارهٔ انتشار اشعار این شاعر را از آقای حمیدرضا نیرومند که به اتفاق ساوه‌ایهای دیگر علاقمند به سلمان ساوجی زحمت تایپ آثار این شاعر را کشیده بودند دریافت کردم. برای اضافه کردن آثار سلمان به گنجور رومیزی خود این فایل را دریافت، از حالت فشرده خارج و از طریق فرمان «اضافه کردن مجموعه اشعار جدید» در منوی «ابزارها» به گنجور رومیزی خود اضافه کنید.

اشعار سلمان ساوجی در گنجور رومیزی

عرفی شیرازی

… فایلی که به پیوست می‌فرستم ۱۶۲ غزل و یک قصیده از عرفی شیرازی است.

انشاالله سعی خواهم غزلیات او را که بیش از ۶۰۰ غزل است تایپ و حتی‌الامکان تصحیح کنم تا به گنجور شما اضافه بشود. سر فرصت برای آن مقدمه‌ای خواهم نوشت و نشان خواهم داد که شناختن عرفی شیرازی و شناساندن او به حوزهٔ ادبیات فارسی کاری بس بزرگ است. خود شما اگر همین تعداد غزل را مرور بکنید به حرف من پی خواهید برد.
اندیشهٔ ایرانی به دلایلی قرنهاست که در جا زده است، اگر فکر می‌کند که حافظ را می فهمد به خاطر آن است که اندیشهٔ حافظ طیف وسیعی را می‌پوشاند و هر کس از گوشه‌ای از اندیشهٔ حافظ بهره می‌برد، ولی کلیت و جامعیت حافظ را در نمی‌یابد. عرفی حلقهٔ گم شده‌ای است در درست فهمیدن بیدل. ولی چرا این حلقه گم شده است؟ چه کسی و یا چه کسانی این حلقه را گم و گور کرده‌اند؟

تمام شواهد نشان می‌دهد که اشعار عرفی و دیوان عرفی هم در زمان حیات خودش و هم تا اواخر قرن نوزدهم بسیار رایج بوده است، هم در هندوستان و هم در کشور عثمانی، ولی در ایران در زادگاه عرفی در کشوری که در آن تحصیل و نشو و نما کرده بوده است رایج نبوده است.

من این اشعار را از روی یک نسخهٔ چاپ سنگی که در سایت کتابخانهٔ تصوف هم هست تهیه کرده‌ام ولی چون بعضی قسمتها ی آن خوانا نیست از روی یک کتاب چاپ ایرانی مطابقت داده و تصحیح کرده‌ام.

هر دو نسخه پر از غلط هستند. نسخهٔ هند چاپ کانپور است و تاریخ ۱۸۸۰ میلادی و ۱۲۹۷ قمری را دارد. نسخهٔ ایران شمارهٔ ۳۷۲ کتابخانهٔ ملی در ۱۹ / ۲ / ۱۳۳۷ شمسی را دارد و آقای جواهری ‌وجدی‌ آن را تهیه کرده است و گفته است که آن را از روی ۱۰ نسخهٔ خطی و چاپی تهیه کرده است.

من عمداً بنا را بر نسخهٔ هند گذاشتم که بعدها نشان خواهم داد چقدر ذوق و سلیقهٔ ایرانی و هندی در فهم و تصحیح و دریافت معنی اشعار عرفی متفاوت هستند.

به هر حال این گام کوچکی است در راهی بس بزرگ. با توجه به شهرت اشعار عرفی، ‌در کتابخانه‌های هند و ترکیه و ایران می توان ده‌ها و شاید صدها نسخهٔ متفاوت از دیوان عرفی پیدا کرد.

بیشترین معروفیت عرفی به خاطر قصیده‌های او بوده است، علاوه بر نسخهٔ ایرانی که در بالا ذکر کردم من دو نسخه از قصیده‌های عرفی ار از چاپهای هندوستان پیدا کرده‌ام که در سایت کتابخانهٔ تصوف نیست.

عرفی در سن ۳۶ سالگی در سال ۹۹۹ قمری در لاهور فوت کرده است و برخی علت مرگش را قتل با زهر دانسته‌اند.

آنچه در پاراگرافهای بالا خواندید بخشهایی از نامهٔ همراه همیشگی گنجور، جناب «الف. رسته» بود که به همراه آن، هدیه‌ای بسیار گرانبها برای گنجور ارسال کرده‌اند. مجموعه‌ای از اشعار عرفی شیرازی شاعر بزرگ ایرانی، که بلافاصله پس از دریافت هم از طریق سایت (اینجا) و هم از طریق گنجور رومیزی (این فایل) در دسترس دوستداران ادب فارسی قرار گرفته است. از لطف و زحمت این دوست بزرگوار به سهم خودم تشکر می‌کنم.

«دریافت مجموعه‌های اشعار جدید» در گنجور رومیزی ویرایش ۱.۹۳

در ویرایش جدید گنجور رومیزی با اجرای فرمان «دریافت مجموعه‌های اشعار جدید» از منوی «راهنما» می‌توانید فهرست مجموعه شعرهایی را که به صورت مجزا برای دریافت در دسترس قرار دارند مشاهده کنید. ردیفهای سفیدرنگ فهرست نمایش داده شده، ردیفهایی هستند که (احتمالاً) در گنجور رومیزی شما موجود نیستند.

دریافت مجموعه‌های اشعار جدید

علاوه بر آن، در پنجرهٔ معرفی برنامه فهرست دوستانی را که تا به حال با جمع‌آوری و ارسال مجموعه‌های اشعار به گسترش گنجور رومیزی کمک کرده‌اند به‌روز کردم.

تغییراتی نیز در نحوهٔ نمایش سطور اشعار نیمایی اعمال شد و همانند پاراگرافهای نثر خطوط طولانی اشعار نیمایی در جای لازم شکسته می‌شوند. بهبودهایی نیز در نحوهٔ نمایش اطلاعات تعداد بیتها داده شد.

مجموعهٔ آثار شاعر جوان آقای احمد پروین، که توسط آقای مهرداد بیات جمع‌آوری و ارسال شده از طریق این نشانی (و همینطور پنجرهٔ «دریافت فهرست مجموعه اشعار جدید») قابل دریافت است و علاقمندان می‌توانند آن را پس از دریافت و خارج کردن از حالت فشرده، با اجرای فرمان «اضافه کردن مجموعه اشعار جدید» از منوی «ابزارها»ی برنامه به گنجور رومیزی اضافه کنند.

نصاب به‌روزرسانی ویرایش ۱.۹۳ را از این نشانی دریافت کنید.

اشعار سیمین بهبهانی در گنجور رومیزی

به لطف همراه همیشگی گنجور جناب «الف. رسته» و با استفاده از منابع اینترنتی، مجموعه‌ای از اشعار سرکار خانم سیمین بهبهانی شاعرهٔ شاعر گرانقدر معاصر برای گنجور رومیزی آماده شده است که می‌توانید با دریافت این فایل، خارج کردن آن از حالت فشرده، سپس اجرای فرمان «اضافه کردن مجموعه اشعار جدید» از منوی «ابزارها»ی برنامه آن را به گنجور رومیزی خود اضافه کنید.

پایان مرحلهٔ اول بازبینی خروجیهای OCR

مرحلهٔ اول بازبینی را با بیش از ۹۵۰۰۰ مورد بازبینی به پایان رساندیم (برخی بازبینیهای گذری شامل متون نامربوط و شیطنت‌آمیز بود که با فیلتر و گروه‌بندی بر اساس آی.پی فرستنده آنها را حذف کردم و این در آمار نهایی لحاظ نشده) که تقریباً تمامی ۵۳۰۰۰ و خرده‌ای خط شعر بریده شده از قصاید قاآنی به همراه عناوین و پاورقیهای آن و جلد اول غزلیات بیدل را پوشش می‌داد. با این حال از این تعداد حدود ۲۴۱۴۰ مورد (حدود ۴۶ درصد) تنها یک بار بازبینی شده‌اند و این احتمال وجود خطاهای زیاد در متن نهایی را بالا می‌برد.

در هر حال، با بازبینی کلی خروجیها نتیجه به نظرم رضایت‌بخش است ضمن آن که یکی از نشانه‌های آن که این بازبینی چقدر مؤثر بوده آن است که به دلیل آن که در نرم‌افزار OCR مورد استفاده در صورت تعیین نام فونت متن چاپی دقت بازشناسی افزایش می‌یابد من فونت تمام دیوان قاآنی را از پیش با یک فونت خاص تنظیم کرده بودم. فونتی که فقط شامل متن اشعار می‌شود و متأسفانه من نسبت به تیتر اشعار که فونت آن کاملاً متفاوت بود بی‌توجهی کرده بودم. در هر صورت، این قضیه را بعد از شروع کار بازبینی متوجه شدم و تصحیح این اشتباه مشکل بود. اثر تعیین فونت اشتباه برای متنها آن بود که تیتر اشعار بسیار بد بازشناسی شده بود و اغلب دوستانی که با این قسمتها برخورد می‌کردند باید کل متن را (که عموماً شامل القاب و عناوین ثقیل بود) از نو تایپ می‌کردند. جالب اینجاست که درصد بسیار بالایی از این عناوین با همان یک بار بازبینی توسط دوستان کاملاً تصحیح شده‌اند و این نشانگر میزان جدیت و دقتی است که دوستان در بازبینی اشعار به خرج داده‌اند.

تأثیر انتخاب فونت اشتباه و دقت بازبینی دوستان گنجور

در مجموع ۵۲۱۰ آی.پی مستقل از دوستانی که مشارکت کرده‌اند به ثبت رسیده است. نمودارهای زیر روند بازبینی را در ادامهٔ آمارهای قبلی (اینجا و اینجا) نشان می‌دهند.

آمار بازبینیهای گنجور
کشورهای بازبینهای گنجور

با تکمیل این مرحله مجموعاً (با احتساب قسمت کوچکی از کار که پیش‌تر بدون استفاده از سیستم عمومی بازبینی و توسط خود من انجام شده بود) حدود ۱۷۰۰۰ بیت از اشعار قاآنی (شامل کلیهٔ قصاید او) و حدود ۱۵۰۰۰ بیت از غزلیات بیدل دهلوی (جلد اول دیوان غزلیات بیدل چاپ انتشارات نگاه) در گنجور در دسترس قرار گرفته است. غزلیات بیدل بر اساس حروف آخر رَوی از نو مرتب شده‌اند (ترتیب پیش‌فرض نسخهٔ انتشارات نگاه بر اساس حرف آخر روی و سپس حرف اول مصراع اول غزل است که چندان کاربردی و قابل استفاده نیست). به زودی قسمتهای وزنیابی نشده از این اشعار را وزنیابی می‌کنم و صفحات آمار اشعار و وزنها (اینجا) را به‌روز می‌کنم.

قصاید قاآنی
غزلیات بیدل دهلوی

دیوان قاآنی تعداد قابل توجهی پاورقی دارد که آنها هم برای بازبینی در دسترس قرار گرفته بودند و عموماً تصحیح شده‌اند، این پاورقیها را که بعضاً شامل اطلاعات ارزشمندی هستند به مرور به صورت حاشیه پای اشعار او وارد خواهم کرد.

دوستانی که از گنجور رومیزی استفاده می‌کنند برای اضافه کردن این اشعار لازم است ابتدا از طریق ویرایشگر گنجور رومیزی، وارد اشعار بیدل و قاآنی شوند و با استفاده از عنوان «حذف شاعر» از منوی دکمهٔ شاعر جدید آثار این دو شاعر را از پایگاه داده‌های برنامه پاک کنند. سپس با دریافت این فایل برای غزلیات بیدل (شامل ۱۳۸۱ غزل) و این فایل برای قصاید قاآنی، خارج کردن آنها از حالت فشرده و سپس انتخاب آنها با کمک گزینهٔ «اضافه کردن مجموعه اشعار جدید» از منوی «ابزارها» این آثار را به گنجور رومیزی خود اضافه کنند.

غزلیات بیدل در گنجور رومیزی

در ادامهٔ کار، از دو هفته پیش، جلد دوم غزلیات بیدل را برای بازبینی در دسترس گذاشته‌ام. روند بازبینی را از حالت تصادفی قبلی به حالت ترتیبی تغییر داده‌ام تا در ابتدای کار، تمامی تکه‌ها حداقل یک بار بازبینی شوند. غزلیات و سایر اشعار قاآنی، کلیات اشعار ملک‌الشعرای بهار و کلیات دیوان امیرمعزی نیشابوری نیز اسکن و OCR شده‌اند و در مراحل بعد برای بازبینی در دسترس قرار خواهند گرفت.

تغییر بستهٔ میزبانی گنجور

متأسفانه در سه ماه اخیر هزینهٔ پنهان میزبانی گنجور در قالب بستهٔ خریداری شده از شرکت مدیاتمپل (سرویس گرید که راهکار ابتکاری این شرکت برای میزانی اشتراکی است) افزایش صعودی داشت و برای سرویس میزبانیی که قیمت آن سالانه ۲۰۰ دلار است در عرض سه ماه حدود ۱۸۰ دلار جریمهٔ مصرف بیش از حد منابع پرداخت شده بود (که البته هزینهٔ آن از محل کمکهای مالی دوستان تأمین شده بود).

هزینه‌های پنهان گنجور

با توجه به مشکل به وجود آمده و این که روند افزایشی این هزینهٔ پنهان به زودی به نقطه‌ای می‌رسید که تأمین آن امکان نداشت تصمیم گرفتم با خرید یک سرور مجازی از همین شرکت (که انشاالله هزینهٔ پنهان ندارد 😉 ) مشکل را حل کنم. در هر حال، امروز انتقال فایلها و پایگاه داده‌ها تکمیل شده و گنجور روی سرور جدید در دسترس قرار گرفته است.

اشعار فروغ در گنجور رومیزی

به لطف و زحمت سرکار خانم آزاده رستمی نویسندهٔ وبلاگ این شعر ماندنی است اشعار فروغ فرخزاد برای گنجور رومیزی آماده شده است.

شعر ایمان بیاوریم فروغ در گنجور رومیزی

خانم رستمی اشعار فروغ را در گام اول با استفاده از سایت ارزشمند آوای آزاد وارد گنجور رومیزی نموده‌اند، سپس متن آن را با آثار فروغ منتشر شده توسط انتشارات نوید در سال ۱۳۶۸ مقابله، تصحیح و نشانه‌گذاری نموده‌اند.

در هر حال برای استفاده از حاصل زحمت خانم رستمی، پس از دریافت این فایل، خارج کردن آن از حالت فشرده، سپس اجرای فرمان «اضافه کردن مجموعه اشعار جدید» از منوی «ابزارها»ی برنامه اشعار فروغ را به گنجور رومیزی خود اضافه کنید.