بایگانی برای دسته بندی 'گنجور'

تاریخ بیهقی با صدای سعید شریفی و تصویر متن چاپی تصحیح دکتر فیاض

یکشنبه، ژوئن 25th، 2023

برای تاریخ بیهقی یک روخوانی بسیار عالی با صدای آقای سعید شریفی روی اینترنت در دسترس است. به جهت کیفیت فوق‌العادهٔ این خوانش، متن تاریخ بیهقی را مطابق آن بخش‌بندی کردیم و خوانش‌های همگام شده را به گنجور اضافه کردیم.

تاریخ بیهقی در گنجور

علاوه بر آن تصاویر کتاب چاپی تاریخ بیهقی به تصحیح دکتر علی اکبر فیاض، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ دوم، شهریور ۲۵۳۶ را به عنوان منبع کاغذی گنجور بر اساس متن گنجور فهرست‌گذاری کردیم.

کتاب از طریق گنجور رومیزی و نرم‌افزارهای سازگار و همینطور کتابخانهٔ گنجور نیز قابل دریافت است.

دسترسی یکجا به خوانش‌های یک بخش

جمعه، ژوئن 9th، 2023

در فهرست عناوین بخش‌ها، فهرستی از خوانش‌های اشعار آنها به صورت یکجا در دسترس قرار گرفته و با پایان پخش هر یک به طور خودکار خوانش بعدی در آن فهرست پخش می‌شود. به این ترتیب می‌توان به یکباره یک بخش را به طور کامل گوش کرد.

برای اشعاری که بیش از یک خوانش دارند خوانشی که دارای بالاترین رتبه است نمایش داده می‌شود.

دسترسی یکجا به خوانش‌های یک بخش

امکان برگردان به نثر روان در ویرایشگر

جمعه، مارس 31st، 2023

در طول سال‌ها دوستان پرشماری در قالب حاشیه‌ها تلاش کرده‌اند برای علاقمندان معنی و مفهوم اشعار را بنویسند و همین تلاش‌ها راهنمای بسیاری از علاقمندان ادبیات بوده است. مشکلی که در استفاده از این حاشیه‌ها وجود دارد آن است که دم دست و آسان‌یاب نیستند و علاوه بر آن بعضاً جهت‌دار هستند و عقاید شخصی نویسنده در آنها دخیل است.

برای حل این مشکل امکان برگردان خطوط متن به نثر روان و همینطور درج خلاصه‌ای از یک شعر در ویرایشگر اضافه شده است. به این ترتیب علاقمندان می‌توانند از طریق ویرایشگر برای تک‌تک ابیات و یا برای کل شعر متنی بنویسند و در آن خطوط را به نثر روان امروزی برگردانند یا در بخش‌های مختلف منظومه‌هایی مانند مثنوی و شاهنامه خلاصهٔ داستان هر بخش را بنویسند. دوستان دیگر می‌توانند متون نوشته شده را ویرایش کنند و بهبود دهند.

خلاصه و برگردان‌های تأیید شده در کادر «اطلاعات» زیر اشعار نمایش داده می‌شوند.

خلاصهٔ شعر
برگردان ابیات به نثر روان
نمایش برگردان با انتخاب شمارهٔ ابیات

انتظار می‌رود متونی که به این منظور تهیه می‌شوند در سطح برگردان صرف باقی بمانند و وارد تأویل و تفسیر متن نشوند. متن می‌بایست به نثر نوشتاری فارسی رسمی (غیرمحاوره‌ای) و همه‌کس فهم (ناسره و فاقد واژه‌های نامأنوس)، در حد امکان خلاصه و فاقد ارجاع به تأویل‌هایی باشد که اشارهٔ مستقیمی به آنها در اشعار نشده. نیاز نیست برای همهٔ ابیات برگردان نثر نوشته شود و می‌توان تنها ابیات و خطوطی را که معنی و مفهوم آنها نیاز به توضیح دارد شرح داد.

ویرایش برگردان به نثر روان
فرایند بررسی
سوابق ویرایش

امکان ادغام خوانش‌های همگامسازی شده در خوانشگر

پنج‌شنبه، مارس 23rd، 2023

با توجه به محدودیتی که برای تعداد خوانش‌های یک شعر در گنجور وضع شده و همینطور این که جایگاه یک خوانش در فهرست خوانش‌ها ممکن است تغییر کند وجود خوانش‌های چندتکه‌ای هم به واسطهٔ اشغال کردن جایگاه‌ها و همین که ترتیب آنها در نمایش حفظ نمی‌شود قابل قبول نیست.

به همین لحاظ ابزاری برای ادغام خوانش‌ها (فایل صوتی و اطلاعات همگامسازی آنها) در خوانشگر گنجور رومیزی اضافه شد. هر چند این امکان به لحاظ موضوعی احتمالاً می‌بایست در خود گنجور رومیزی در دسترس قرار می‌گرفت اما به لحاظ آن که امکان کار با فایل‌های صوتی و ادغام آنها در این برنامه به آسانی و از پیش در دسترس بود این امکان به این برنامه اضافه شده است.

سه مجموعه خوانش چندتکه‌ای در دسترس روی گنجور نیز با استفاده از همین ابزار ادغام و جایگزین شدند.

ادغام خوانش‌ها

نسخهٔ ۱.۵ خوانشگر گنجور رومیزی از این نشانی و آخرین نسخهٔ کد و نصاب و فایل‌های اجرایی آن از این صفحه قابل دریافتند.

حالت تیره در گنجور با کمک یک افزونهٔ کروم

یکشنبه، فوریه 26th، 2023

به همت آقای رضا سامانی افزونه‌ای برای مرورگر کروم آماده شده که امکان مشاهدهٔ گنجور در حالت تیره (دارک مد) را فراهم می‌کند.

صفحهٔ اول گنجور در حالت تیره
یک شعر در گنجور به شکل دارک مود

این افزونه به لحاظ نیاز به حساب توسعه‌دهنده و عدم دسترسی به آن در فروشگاه افزونه‌های کروم در دسترس نیست. علاقمندان برای استفاده این فایل zip را دریافت کنند:

سپس به صفحهٔ افزونه‌های کروم بروند:

قسمت افزونه‌های کروم

در آنجا حالت برنامه‌نویسی (Developer Mode) را فعال کنند:

Developer Mode

سپس فایل دریافت شده را روی همین قسمت در کروم بکشند تا به صورت افزونه فعال شود.

افزونهٔ فعال

نقشهٔ سفرهای ناصرخسرو

جمعه، آگوست 5th، 2022

زیر عناوین فهرست سفرنامهٔ ناصرخسرو در گنجور نقشه‌ای بر اساس متن سفرنامه و با مسیری به ترتیب تاریخ‌هایی که وارد هر شهر شده اضافه شده است. با لمس یا کلیک روی هر مکان‌نما می‌توانید سال و ترتیب بازدید ناصرخسرو از آنجا را ببینید و با دنبال کردن لینک مطلب مربوطه به متن آن دسترسی پیدا کنید.

نقشهٔ سفرنامهٔ ناصرخسرو

برای شهرهایی که بیش از یک بار به آنها سفر کرده و یا شهرهای نزدیک با لمس امکان انتخاب از میان چند مکان‌نمای مجاور وجود دارد.

در این نقشه تنها شهرهایی گنجانده شده که وی صریحاً عنوان کرده که به آنها سفر کرده است. به عنوان مثال وی در ذکر فواصل شهرها یا شنیده‌هایش از «ساوه»، «اندلس» و … هم نام برده اما عنوان نکرده که سفری به آنها داشته است و به همین دلیل در نقشهٔ مسیر کلی این شهرها گنجانده نشده‌اند.

برای بعضی شهرها که موقعیت دقیق جغرافیایی امروزیشان مشخص نیست (مانند مروالرود و …) حدود تقریبی و شهرهای نزدیک به عنوان مکان تقریبی اضافه شده است.

زیر بخش‌های سفرنامه نیز امکان مشاهدهٔ موقعیت شهری که از آن صحبت می‌کند روی نقشه فراهم شده است.

مشاهدهٔ شهرهای هر بخش در سفرنامهٔ ناصرخسرو

متن سفرنامه که سالها پیش از کتابخانهٔ تصوف به گنجور اضافه شده غلطهای تایپی و املایی فراوانی دارد. برای رفع این مشکل تصاویر چاپ سفرنامه به تصحیح استاد دبیرسیاقی نیز مطابق متن گنجور فهرست‌گذاری شده تا در آینده بر اساس آن نقایص متن برطرف گردد.

امکان جستجو در یادداشتهای نشان‌شده‌ها و امکان پیشنهاد حروف قافیه

جمعه، جولای 29th، 2022

۱. در بخش «نشان‌شده‌ها» در پیشخان کاربر امکان جستجو در یادداشتها فراهم شده است.

جستجو در یادداشتها

۲. گنجور یک قافیه‌یاب داخلی دارد که در بیشتر موارد توانایی استخراج حروف قافیهٔ اشعار را دارد اگر چه محدودیتهایی -فعلاً غیرقابل حل- روی حرکات دارد (مثلاً هَست و بَست را با رُست و جُست هم‌قافیه تشخیص می‌دهد) اما در کل، هم در قافیه‌یابی اولیه و هم در اعمال پیشنهادهای تصحیحی که موجب تغییر حروف قافیه می‌شود به طور خودکار قافیه‌ها را پیدا و تصحیح می‌کند. از آنجا که مشابه‌یاب گنجور وابسته به قافیه‌های اشعار است گاهی لازم است با تعیین دستی قافیه‌ها به بهبود عملکرد مشابه‌یابی کمک کرد. برای نمونه بعضاً در متون نثر یک بیت از میانهٔ یک غزل یا قصیده ذکر شده است که تعیین حروف قافیهٔ آن بدون دسترسی به سایر ابیات امکان ندارد. در این موارد می‌توان از طریق ویرایشگر شعر یا ویرایشگر قطعه حروف قافیهٔ بیت را تعیین کرد تا بیت در فهرست اشعار هم‌آهنگ با شعر اصلی و مرجع ظاهر شود.

پیشنهاد حروف قافیه
تأثیر حروف قافیهٔ تک‌بیت روی مشابه‌یابی

محدودیت تازه برای ارسال خوانش‌ها در گنجور

شنبه، جولای 23rd، 2022

روخوانی‌های زیادی برای اشعار حافظ در گنجور در دسترس قرار گرفته و متأسفانه علی‌رغم علاقهٔ دوستان به بازخوانی اشعار حافظ، خوانش‌های جدید مزیتی بر خوانش‌های قبلی ندارند.

از این جهت محدودیتی برای ارسال خوانش‌ها در نظر گرفته شده و آن این است که اگر شعری دارای دست کم ۱۰ خوانش باشد امکان ارسال خوانش جدید برای آن وجود ندارد (امکان جایگزینی خوانش‌های موجود کمافی‌السابق وجود دارد).

امیدواریم دوستان علاقمند با توجه به این محدودیت به روخوانی اشعار فاقد خوانش یا فاقد خوانش‌های مناسب رو بیاورند.

خطای خوانش‌های زیاد

فهرست‌گذاری شرح‌های دکتر خزائلی بر گلستان و بوستان سعدی

جمعه، جولای 22nd، 2022

شرح‌های شادروان دکتر محمد خزائلی بر بوستان و گلستان سعدی مطابق متن گنجور فهرست‌گذاری شده‌اند و به این ترتیب علاقمندان در کادر «تصاویر مرتبط در گنجینهٔ گنجور» زیر هر بخش از این دو کتاب (در کنار تصویر نسخه‌های خطی گلستان و همچنین تصویر چاپ کلیات سعدی به تصحیح شادروان فروغی) می‌توانند به صفحهٔ متناظر در شرح‌‌های این استاد بر این دو کتاب دسترسی داشته باشند.

شرح بوستان دکتر محمد خزائلی

امکانات تازهٔ گنجور برای نشان کردن اشعار و خوانش‌ها و تغییرات ویرایشگر

پنج‌شنبه، جولای 21st، 2022

پیش از این به دو صورت می‌توانستیم برای یک شعر یا بیت نشان شده یادداشت بگذاریم. راه اول آن است که بعد از نشان کردن شعر یا بیت به بخش نشان‌شده‌های من برویم و یادداشتمان را اضافه کنیم. راه دوم هم این است که یک حاشیه یا نظر را نشان کنیم. با نشان کردن یک حاشیه متن آن به عنوان یادداشت به شعر نشان شده اضافه می‌شود.

با توجه به آن که درج یادداشت برای یک نشان‌شده نیاز روزمرهٔ بسیاری از کاربران گنجور است راه سومی برای آن اضافه شده و آن این است که بعد از نشان کردن یک شعر یا بیت بلافاصلهٔ پنجرهٔ یادداشت‌گذاری برای آن ظاهر می‌شود که البته می‌توان آن را بدون اضافه کردن یادداشت رد کرد.

یادداشت گذاشتن برای بیت نشان شده
یادداشت گذاشتن برای بیت نشان شده

در بخش خوانش‌ها نیز تغییر کوچکی راجع به اثر «رأی دادن به خوانش» اعمال شده و آن این است که وقتی به خوانشی رأی می‌دهید (یا به طور معادل آن را برای خودتان نشان می‌کنید)، آن را در بازدیدهای بعدی فارغ از رتبه‌بندی خوانش‌ها بالاتر از بقیه خواهد دید.

توضیح مربوط به تغییرات اثر نشان کردن خوانش
توضیح مربوط به تغییرات اثر نشان کردن خوانش

در بخش ویرایشگر نیز امکانات متعددی اضافه شده که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به امکان پیشنهاد تغییر نوع مصرع‌ها (چینش مصاریع شعر) و همچنین امکان پیشنهاد حذف مصاریع (برای رفع اشکال بیتهای تکراری و مانند آن) اشاره نمود.

پیشنهاد تغییر نوع مصرع و حذف مصرع
پیشنهاد تغییر نوع مصرع و حذف مصرع