طی چند ماه اخیر همگی دیده‌ایم که هوش مصنوعی چه بر سر گنجور آورده است. پایین شعرهای گنجور پر شده از خلاصه‌ها و برگردان‌های به زبان سادهٔ تولید شده توسط هوش مصنوعی. ادعا شده که این تفسیرها برای بعضی مخاطبان مفید است اما در میان آنها مواردی هست که بسیار غلط و خنده‌دار و مسخره است.

عده‌ای معلوم‌الحال به واسطهٔ آن که به این وسیله اسباب تفریح جدیدی برایشان فراهم شده خشنود و خوشحالند یا دیدن درک ماشین از اشعار برایشان جالب و بامزه است اما توجه ندارند که این گنجور آفت‌زده چه ضربه‌ای به فرهنگ و ادب فارسی می‌زند. توجه ندارند که اگر حتی از هر ده تای این تفسیرها یکیشان غلط و بی‌ربط باشد کافی است تا مخاطبان ساده و کم‌هوش و حواسی را -که نمی‌توانند از روی برچسب هوش مصنوعی متوجه بشوند که احتمال بسیار زیادی وجود دارد که این تفسیرها درست نباشند- به خطا بکشاند و نسل بعدی، شعرها را اشتباهی بفهمند و مسیر درک پیشینهٔ فرهنگی ایران تغییر کند. طبق تخمین دغدغه‌مندان فرهنگ و ادب ایران‌زمین -علی‌رغم ادعاهایی که دربارهٔ متوسط رشک‌برانگیز هوش ایرانیان می‌شود- این دسته از مخاطبان در اکثریت مطلقند و اقلیت عاقل و هوشمند می‌بایست هر چه زودتر برای نجات آنها کاری بکند. دسته‌ای از دغدغه‌مندان هم هستند که دغدغهٔ این‌چنینی ندارند اما دیدن آن متن‌های با زمینهٔ زرد کاهی آزارشان می‌دهد و نمی‌توانند آنها را نبینند.

متأسفانه جوانک ناشی و خیره‌سری که گنجور را می‌گرداند، گوش شنوایی برای فریادهای «واگنجورا»ی دغدغه‌مندان و دلواپسان ندارد و این خلاصه‌ها و برگردان‌ها را پاک نمی‌کند.

چه باید کرد؟ چه می‌توان کرد؟

متأسفانه در حال حاضر و تا اطلاع ثانوی -آن روزی که دسترسی فیزیکی دغدغه‌مندان به عامل این عمل شنیع فراهم شود- تنها یک راه وجود دارد: آنها را ویرایش کنید! در گنجور نام‌نویسی کنید و هر جا خلاصه یا برگردان غلطی دیدید آن را ویرایش کنید. حتی می‌توانید برگردانهای درست را هم ویرایش کنید و تنها عبارت «هوش مصنوعی» را از ابتدای متن آنها حذف کنید تا هم نشان دهید که یک بازبین انسانی آنها را دیده و تأیید کرده است و هم در فازهای بعدی برگردان خودکار توسط هوش مصنوعی در گنجور به سبب این که برچسب هوش مصنوعی ندارند متنشان جایگزین نشود. خبر رسیده که عده‌ای از کاربران گنجور حتی پیش از اضافه شدن برداشت‌های هوش مصنوعی به این کار مشغول بوده‌اند و انبوهی از خلاصه‌ها و برگردان‌های ساده و مفید را به آن اضافه کرده‌اند و بعد از آن هم انبوهی از این دست تفسیرها را بهبود داده و ویرایش کرده‌اند.

متأسفانه این راه‌حل به زیبایی و سادگی راه حل «نابود باد هر آنچه که من نمی‌پسندم!» نیست. غیر از آن پاسخگوی دغدغهٔ آن دسته از ادب‌دوستانی هم نیست که اعتقاد دارند اصولاً شعر نباید معنی شود ( احتمالاً تا مخاطب به فراخور حس و حال و دانش خودش برداشت شخصی از آن داشته باشد). اما چه می‌شود کرد؟!

پی‌نوشت: جهت آن که بیش از این باعث سوء تفاهم و نگرانی دوستان عزیزمان نشویم لازم است عنوان شود که این متن به زعم نویسنده‌اش زبانی طنزآمیز دارد -هر چند بیشتر یک عقده‌گشایی پر از نیش و کنایه و بی‌مزه است- اما هدفی غیر از این هم دارد و آن یادآوری امکانات ویرایشی گنجور و سوق دادن کاربران به استفاده از آن است. گنجور هم یک گرداننده بیشتر ندارد و این نیست که کسی باشد که حرف کس دیگری را گوش نکند (صفتهایی که در متن برای گردانندهٔ گنجور به کار رفته وام‌گرفته از ادبیات منتقدان است وگر نه ایشان دست کم دیگر جوان محسوب نمی‌شوند). متنهای هوش مصنوعی هم عامدانه در گنجور قرار گرفته‌اند و هیچ هک یا دستکاری خارج از اختیاری صورت نگرفته است. از دوستانی که برایشان سوء تفاهم ایجاد کردیم عذرخواهی می‌کنیم.