«می‌کده» گنجینه نفیس شعر فارسی، نرم‌افزاری اندرویدی متکی به پایگاه داده‌های گنجور رومیزی (و ساغر) است که توسط گروه نیل تولید شده است. این نرم‌افزار شامل آثار بیش از ۶۰ تن از شعرا و سخن‌سرایان است که به طور کامل در یک بسته ۳۷ مگابایتی در اختیار کاربران قرار گرفته است.

از قابلیت‌های می‌کده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

+ جستجوی پیشرفته و سریع: در هر کجای برنامه که باشید با کمک ابزار جستجو می‌توانید ابیات مورد نظر خود را از میان اشعار تمامی شاعران می‌کده و یا یک شاعر خاص جستجو نمایید. به دلیل گزارش‌هایی که مبنی بر مشکلاتی در جستجو از سوی کاربران وجود داشت، در نسخه آخر موتور جستجوی می‌کده از نو بازطراحی شده تا بتواند پاسخگوی نیاز کاربر باشد.

+ اشتراک‌گذاری متنی: که بدون شک یک قابلیت مورد نیاز است در می‌کده وجود دارد. به کمک این قابلیت شما می‌توانید متن اشعار را از طریق پیامک، وبلاگ، شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های پیام‌رسانی و موارد دیگر، با دیگران به اشتراک بگذارید.

+ اشتراک‌گذاری تصویری: که یکی از وجوه تمایز می‌کده با دیگر برنامه‌های مشابه می‌باشد، شامل ساخت و پرداخت دلنشین ابیات به صورت تصویری و با کمک ابزارهای کاربردی موجود در این بخش از برنامه می‌باشد. شما بیت مورد نظر خود را انتخاب می‌کنید، وارد بخش اشتراک‌گذاری تصویری می‌شوید، از بین ابزارهایی که وجود دارد، رنگ نوشته و پس‌زمینه را برمی‌گزینید، نوع قلم را انتخاب می‌کنید، به عکس‌نوشته خود، کادر و یا اشکال دیگری اضافه می‌کنید و عکس حاصل را ذخیره می‌کنید. شما می‌توانید عکس را در ابعاد مختلف ذخیره کنید تا بعدا در کادرهای مربعی و یا برای سرآیند شبکه‌های اجتماعی و حتی برای فرستادن آن در برنامه‌های پیام‌رسانی استفاده کنید.

+ شعر تصادفی: یکی دیگر از قابلیت‌هایی‌ست که وجود آن در چنین برنامه‌ای ضروری می‌نماید. شما در هر زمانی با استفاده از این گزینه می‌توانید یک شعر تصادفی از گنجینه اشعار می‌کده را بخوانید و لذت ببرید. به این صورت همچنین می‌توانید با اشعار شاعران مختلف بیشتر آشنا شوید و دریابید که اشعار کدام شاعران به طبع شما نزدیک‌تر هستند.

+ فال حافظ: در می‌کده، فال حافظ دارای الگوریتم‌های کاملا متفاوت نسبت به سایر نرم‌افزارهای فال می‌باشد. این الگوریتم برای اولین بار در می‌کده منتشر شده است. فال حافظ در می‌کده با کمک دستان شما انجام می‌شود. به این معنی که مانند دیوان که بستگی به شما دارد که کدام قسمت کتاب را باز کنید، در می‌کده نیز فال شما بستگی به نوع اشاره شما در صفحه دارد. در مورد این قابلیت، در بخش فال حافظ خود برنامه توضیحاتی وجود دارد که برای آگاهی بیشتر می‌توانید به آن مراجعه کنید.

+ لیست علاقه‌مندی‌ها: به منظور نشانه‌دار کردن اشعاری که به آنها علاقه دارید تا بعدها و در صورت نیاز بتوانید سریع‌تر به آنها دسترسی داشته باشید.

قابلیت‌های مهم می‌کده که نیاز به توضیحاتی مختصر داشت را در بالا خواندید. به همه اینها اضافه کنید یک رابط کاربری ساده و زیبا و دلنشین و در عین حال بسیار کاربردی را که تا به اینجا تمام سعی خود را کرده‌ایم که درحالیکه قابلیت‌های مختلفی به اپلیکیشن اضافه می‌شوند، رابط کاربری همچنان زیبایی و کاربرد خود را حفظ کند. و همچنین امکانات جرئی دیگر نظیر توضیحات مختصری درباره هر شاعر، تم شب و امکاناتی که در نسخه‌های بعدی مشاهده خواهید کرد.

در مورد نام شاعرانی که اشعارشان در می‌کده هست نیازی به یادآوری نمی‌باشد. چرا که همان‌طور که گفته شد در حال حاضر در می‌کده از اشعاری استفاده شده که توسط گنجور و ساغر جمع‌آوری شده‌اند. برای مطالعه نام شاعران می‌توانید به صفحه می‌کده در کافه بازار مراجعه کنید.

و اما چند سخن با کاربران گرانقدر:

برای می‌کده تا چند نسخه بعد برنامه‌ریزی شده و تمام تلاش ما بر این است که علاوه بر برنامه‌هایی که خود گروه نیل برای می‌کده دارد، درخواست‌های کاربران نیز به ترتیب اولویت و در نسخه‌‌های مختلف پیاده‌سازی و در اختیار ایشان قرار بگیرند. بنابراین خواهشی که وجود دارد این است که همیشه می‌کده خود را به روز نگه دارید تا آخرین نسخه برنامه را در دست داشته باشید و نظرات و پیشنهادات خود را حتما برای ما بنویسید تا بتوانیم می‌کده را ایده‌آل و پررونق نگه داریم. ما برای می‌کده برنامه‌هایی داریم. در تولید و همچنین توسعه می‌کده، تمامی تلاش گروه نیل بر این است که می‌کده خدمتی صادقانه باشد به ادبیات پارسی و منبع خوبی برای علاقه‌مندان به شعر و یک اپلیکیشن کاربردی برای اهالی ادب.

تعدادی از کاربران خواستار اضافه‌شدن اشعار شاعران، به خصوص شاعران معاصر دیگری شده‌اند. در مورد شاعران معاصر با توجه به اینکه حقوق مادی و معنوی آثار از آن شاعر محترم است، تمام تلاش ما این است که اشعار شاعران خارج از دیتابیس گنجور، با هماهنگی با خود ایشان و یا وارث مادی و معنوی ایشان وارد برنامه شود. به همین دلیل در حال حاضر این کار چندان برای ما مقدور نیست اما تلاش ما بر این است که بتوانیم این کار را انجام دهیم. در مورد شاعران قدیمی‌تر، توسعه محتوا در زمان‌بندی نسخه‌ها گنجانده شده است.

و چند نکته پایانی:

می‌کده تا چند نسخه قبل رایگان نبود. اما با رایزنی‌های پیاپی موفق به رایگان کردن برنامه شدیم تا این برنامه به راحتی در دسترس شمار زیادی از کاربران قرار بگیرد. در حال حاضر می‌کده با تمامی امکانات، یک اپلیکیشن کاملا رایگان است و از این به بعد نیز سعی بر این است که تا جایی که ممکن است به همین صورت باقی بماند.

همچنین می‌کده یک برنامه آزاد و تحت مجوز GPL است و سورس کد این برنامه در گیت‌هاب گروه نیل قابل دریافت می‌باشد.

و بار دیگر یادآوری می‌شود که در این برنامه از اشعاری استفاده شده که توسط تیم گنجور و ساغر جمع‌آوری و به صورت آزاد منتشر شده‌اند.

پیشاپیش امیدواریم که این برنامه پاسخگوی نیاز اهالی ادب و مورد علاقه دوست‌داران شعر باشد.

متن معرفی می‌کده توسط آقای امیرحسین موسوی از اعضای گروه نیل به گنجور ارسال شده است.

«پردیس پارسی» نرم‌افزاری اندرویدی است که به همت گروه مهرآفرینان هوشمند (ماه) متشکل از آقایان عباس طاهری سودجانی، محمد طاهری سودجانی و هاتف ایروانی تهیه شده است و به وسیله آن می‌توانید مجموعه اشعار گنجور (سایت و مجموعه گنجور رومیزی) را بدون نیاز به اینترنت مطالعه کنید. این نرم‌افزار رایگان است اما دسترسی بعضی از بخشهای آن (مثل فال حافظ) نیاز به پرداخت درون‌برنامه‌ای دارد. این برنامه به طور مستقل تهیه شده و گنجور در تولید و نگهداری آن سهیم نبوده است.

قابلیتهای این برنامه را که توسط آقای عباس طاهری سودجانی برای گنجور ارسال شده از زبان خود ایشان بخوانید:

پردیس پارسی، یک نرم‌افزار رایگان موبایل است که شامل بیش از یک میلیون و سیصد و پنجاه هزار مصرع شعر از ۷۸ شاعر معاصر و سنتی پارسی است. این نرم افزار خدمت اندکی به فرهنگ گُهربار ایرانی، زبان گرانقدر پارسی، و گرانقدران پارسی زبان است. ولی همه هدف ما این نیست، هدف ما برداشتن اشک از روی گونه هاست؛ بیش از نیمی و چه بسا همه درآمد حاصل از کمک به نرم افزار در کارهای نیک به ویژه درمان بیماران سرطانی هزینه خواهد شد.

بارزترین ویژگیهای نرم افزار به شرح زیر است:

• جامع‌ترین نرم افزار شعر موبایل شامل آثار ۷۸ شاعر معاصر و سنتی

• جستجوی بسیار سریع و هوشمند: از میان یک میلیون و سیصد و پنجاه هزار مصرع، شعر مورد نظر خود را در یک چشم به هم زدن (بدون اغراق) بیابید!

• کم حجم و بدون هیچ نیازی به اینترنت یا دانلود فایلهای حجیم: همه اشعار، درون خود برنامه وجود دارد.

• قابلیت اجرا روی انواع گوشی‌ها (حتی آنهایی که زبان پارسی را پشتیبانی نمی‌کنند) و انواع تبلت‌ها

• قابل نصب روی نسخه‌های مختلف اندروید (بالاتر از ۳.۲) از جمله آخرین نسخه آن یعنی اندروید ۵

• امکان حاشیه نویسی و یادداشت‌گذاری برای هر شعر

• امکان ارسال یک شعر یا مصرعهای دلخواه آن از طریق پیامک، ایمیل، و غیره، همچنین امکان کپی کردن، نشانه گذاری، و افزودن آنها به علاقمندیها

• محیطی ساده و در عین حال زیبا و شاعرانه و قابل تنظیم از حیث رنگ‌بندی و نوع و اندازه فونت

• فال حافظ (با تکان دادن گوشی، فال بگیرید!)

• امکان انتقال نرم افزار به حافظه جانبی (مموری)

• منوی کشویی زیبا و کاربردی

• راهنمای کاربری جامع درون خود برنامه؛

• امکان مطالعه اشعار در دو حالت عمودی و افقی گوشی

توضیح برخی قابلیت‌های نرم افزار به شرح زیر است:

۱- اشعار: نرم‌افزار، شامل اشعار و شرح مختصری از شاعران زیر است:

خیام، مولوی، فردوسی، نظامی، سعدی، پروین اغتصامی، عطار، سنایی، وحشی، رودکی، ناصرخسرو، منوچهری، فرخی سیستانی، خاقانی، مسعود سعد سلمان، انوری، اوحدی، خواجوی کرمانی، عراقی، صائب تبریزی، شیخ محمود شبستری، جامی، هاتف اصفهانی، ابوسعید ابوالخیر، ملک‌الشعرای بهار، باباطاهر، محتشم کاشانی، شیخ بهایی، سیف فرغانی، فروغی بسطامی، عبید زاکانی، امیرخسرو دهلوی، شهریار، عبدالواسع جبلی، فخرالدین اسعد گرگانی، فیض کاشانی، سلمان ساوجی، رهی معیری، اقبال لاهوری، بیدل دهلوی، قاآنی، کسایی، عرفی، رضی‌الدین آرتیمانی، خلیل‌الله خلیلی، نصرالله منشی، هلالی جغتایی، شاه نعمت‌الله ولی، اسدی توسی، هجویری، مهستی گنجوی، شاطرعباس صبوحی، باباافضل کاشانی، نیما یوشیج ( آوای آزاد)، احمد شاملو، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، سیمین بهبهانی، مهدی اخوان ثالث، محمدحسن بارق شفیعی، عبدالقهّار عاصی، امام خمینی، احمد پروین، ملا هادی سبزواری، نجمه زارع، سید حمیدرضا برقعی، وحدت کرمانشاهی، فاضل نظری، شیون فومنی، خسرو گلسرخی، کامبیز صدیقی کسمایی، شاه اسماعیل صفوی (خطایی)، بهرام سالکی، باقر فداغی لارستانی، جبار محمدی (اِلیار)، صادق سرمد، مصطفی مجیدی.

۲- جستجوی بسیار سریع و هوشمند: در نرم افزار، بخشی با عنوان جستجو در نظر گرفته شده که بسیار سریع و با قابلیتهای بی‌نظیر است که در زیر به صورت خلاصه آمده اند:

• در صورتی که بخواهید فقط در آثار شاعر یا شاعران خاصی جستجو کنید، این امکان برای شما وجود دارد.

• جستجو هوشمند بوده و عبارات مشابه را نیز جستجو می‌کند. برای مثال اگر عبارت «نور خدا» را جستجو کنید، هر سه مصرع زیر در جستجو ظاهر می شوند:

i. در خرابات مغان نور خدا می بینم

ii. خداواندا در این منزل برافروز از کرم نوری

iii. خدا از نور ما را آفریدست

• سه نوع روش در نرم افزار وجود دارد که امکان جستجو را بسیار آسان می‌کند: جستجوی واژه‌ها و همانند آنها، جستجوی عین واژه‌ها، و جستجوی عین عبارت. این روشها به تفصیل در راهنمای کاربری توضیح داده شده‌اند.

• وقتی روی یک نتیجه جستجو کلیک می شود، نرم‌افزار شعر حاوی آن را نمایش داده و به صورت خودکار روی همان مصرعی می‌ایستد که مورد جستجو بوده است.

• نرم افزار در نتایج جستجو، عنوان شعر و شاعر را نیز بالای هر مصرع نمایش می‌دهد، در نتیجه براحتی می توان شعر مورد نظر خود را یافت.

۳- تنظیمات: امکان تنظیم فونت اشعار، اندازه فونت، رنگ متن شعر، رنگ پس زمینه، تنظیمات صفحه نمایش، تنظمیات پشتیبانی از زبان پارسی، همگی در نرم افزار وجود دارند.

• در نرم افزار ۵ فونت زیبا برای سلایق مختلف در نظر گرفته شده است. همچنین اندازه فونت را می‌توان به طور دلخواه تغییر داد.

• رنگ متن شعر و پس زمینه آن را می‌توان به هر رنگ دلخواهی تنظیم کرد.

• اگر گوشی از زبان پارسی پشتیبانی نکند، نرم افزار این امکان را فراهم می‌کند که بدون مشکل از نرم افزار استفاده شود.

این نرم‌افزار را در کافه‌بازار و از این نشانی می‌توانید دریافت کنید.

دوستان زیادی بعد از ارائهٔ نسخه‌های آزمایشی گنجور آندرویید سراغ برنامهٔ مشابهی را برای گوشیها و تبلتهای اپل می‌گرفتند. دوست گرامی آقای محمد خوش‌زبان، برنامه‌ای را -همانند ساغر به شکل مستقل از گنجور و تنها با استفاده از پایگاه داده‌های اشعار گنجور- تهیه کرده‌اند که در حال حاضر در مراحل آزمایشی قرار دارد اما مسلماً کار این دسته از دوستان را راه می‌اندازد. دوستان علاقمند با مراجعه به فروشگاه آ‌ی‌تیونز «شکرستان» را به رایگان از این نشانی دریافت و نصب کنند و نظرات خود را به آقای خوش‌زبان انتقال دهند. امکانات کنونی نرم‌افزار شامل مرور اشعار، جستجو در شعرها، امکان نمایش یکپارچهٔ اشعار یک بخش، امکان تعیین اندازهٔ قلم و نمایش شعر تصادفی از بخش در حال مطالعه است.

نسخهٔ ابتدایی گنجور اندروید، جهت بررسی ایرادات احتمالی و دریافت نظرات و پیشنهادهای دوستان در این نشانی در دسترس قرار گرفته است (جهت راه‌اندازی اولیه باید ادامهٔ نوشته را مطالعه کنید). بعد از رفع اشکالات احتمالی اولیه، نسخهٔ پایدار آن از طریق بازارهای اندروید (به شکل رایگان) در دسترس قرار خواهد گرفت. این برنامه همانند گنجور رومیزی و ساغر بازمتن خواهد بود.

در برنامه‌نویسی اولیهٔ این برنامه از تبلت گلکسی سامسونگ (نسخهٔ ۸.۹ اینچی مدل GT-P7300 با اندروید ۳.۲) استفاده شده و تصاویر ذیل روی این دستگاه تهیه شده است.

تذکر: دستگاه اندرویدی شما باید امکان نمایش پیوستهٔ متون فارسی را داشته باشد، فکر می‌کنم دستگاههای با اندروید بالاتر از ۳ مستقل از مدل دستگاه چنین امکانی دارند، گو این که عموم دستگاههایی که برای توزیع در بازار ایران تولید شده‌اند حتی با اندرویدهای قدیمی‌تر حائز امکان نمایش صحیح متون فارسی هستند.

اولین اجرا: در اولین اجرای برنامه -پس از نصب- با چنین صفحه‌ای مواجه خواهید شد:

مشکل احتمالی در اولین اجرا : اندازهٔ بزرگ قلم، اگر اندازهٔ فونت متون روی دستگاه شما زیادی بزرگ است در نوار ِ عنوان برنامه روی دکمهٔ پیکربندی کلیک کنید:

می‌توانید از چهار اندازهٔ پیش‌فرض یکی را فعال کنید:

منتظر پیشنهادهای شما روی اندازهٔ پیش‌فرض قلم هستم، البته توجه فرمایید که در نگارش پایدار، کلیک بر روی دکمهٔ یاد شده باعث نمایش پنجرهٔ متفاوتی خواهد شد. در اینجا لازم است به سهم خودم از دوستانی که قلم Iranian Sans را طراحی و به شکل آزاد منتشر کرده‌اند تشکر کنم، قلم پیش‌فرض استفاده شده همین فونت است.

گام بعدی : کپی فایل پایگاه داده‌ها فایل پایگاه داده‌های گنجور رومیزی یا ساغر را روی دستگاه خود کپی کنید (نام این فایل ganjoor.s3db است). در ساغر، محل این فایل را می‌توانید از طریق پنجرهٔ «تنظیمات» پیدا کنید:

در گنجور رومیزی ویرایش ۲.۵۳ نیز نشانی این فایل از طریق پنجرهٔ «پیکربندی» نمایش داده می‌شود و شما می‌توانید با کلیک بر روی دکمهٔ «مرور» پوشهٔ مسیر فایل را باز کنید.

تذکر: اگر از ویرایشهای قدیمی گنجور رومیزی استفاده می‌کنید (مثلاً پیش از ۲.۲)، حتماً قبل از کپی فایل، آخرین نصاب به‌روزسانی برنامه را دریافت و نصب کرده، برنامه را یک بار اجرا کنید تا تغییرات پایگاه داده‌ها روی فایل اعمال شود. گنجور اندروید با فایلهایِ خیلی قدیمی ِ پایگاه داده‌های گنجور رومیزی مشکل خواهد داشت.

اگر به هر دلیلی نخواستید ساغر یا گنجور رومیزی را برای دسترسی به فایل پایگاه داده‌های مورد نیاز نصب کنید می‌توانید این فایل را از اینجا دریافت کنید.

پس از کپی فایل، مسیر فایل را روی دستگاه خودتان در کادر متنی «مسیر فعلی» وارد کرده، دکمهٔ «ذخیره و تلاش مجدد» را بزنید.

بعدنوشت: از آنجا که حدس می‌زدم با تنظیم مسیر فایل مشکل جدی خواهیم داشت در نسخهٔ اولیه دکمه‌ای با عنوان «جستجوی خودکار» اضافه کردم که کلیک روی آن باعث می‌شود خود برنامه مسیر فایل را تنظیم کند. دو سه پاراگراف بعدی را «فقط جهت اطلاع» بخوانید.

تذکر: مسیر احتمالی فایل در دستگاه با مسیری که از طریق کامپیوتر مشاهده می‌کنید متفاوت است. برای نمونه من در دستگاه مورد استفاده، روی کامپیوتر، فایل را در این مسیر کپی کرده‌ام:

اما برنامهٔ مرورگر ِ فایل ِ خود ِ دستگاه آن را در این مسیر به من نشان می‌دهد:

اما من باید نشانی آن را در برنامه به این شکل وارد کنم (در وارد کردن مسیر اسلَش ِ (/) قبل از اسم فایل پایگاه داده‌ها را وارد نکنید):

با توجه به مثالی که زده شده، سعی کنید مسألهٔ مسیر فایل را برای خودتان حل کنید!

در صورتی که همه چیز به خوبی پیش رفته باشد، کلیک بر روی دکمهٔ «ذخیره و تلاش مجدد» باید باعث نمایش فهرست شاعران شود:

با کلیک بر روی نام هر شاعر، همانند گنجور رومیزی، مختصری از زندگینامه و فهرست آثار او را مشاهده می‌کنید و می‌توانید آثار او را مطالعه کنید.

اشعار مصرّع به شکل وسط‌چین نمایش داده می‌شوند، با کلیک بر روی سلسله‌مراتبِ بخشها روی نوار عنوان می‌توانید در آثار شاعر حرکت کنید و با دکمه‌های «بعدی» و «قبلی» روی نوار عنوان می‌توانید شعرهای بعدی یا قبلی شعر در بخش جاری را مشاهده کنید. دکمهٔ «برگشت»ِ اندروید همانند دکمهٔ «برگشت» گنجور رومیزی یا دکمهٔ «خنثی‌سازی» ساغر عمل می‌کند. اگر عنوانی برای برگشت وجود نداشته باشد از برنامه خارج خواهید شد. امکان خروج همیشه از طریق دکمهٔ «خروج» روی نوار عنوان وجود دارد. در اجرای مجدد، برنامه آخرین صفحه‌ای را که در هنگام خروج داشتید مشاهده می‌کردید به شما نشان می‌دهد.

پرسش: روی دستگاههای با صفحهٔ نمایش کوچک، نوار عنوان را چطور مشاهده می‌کنید؟ آیا قابل استفاده است، مخصوصاً زمانی که شعرهایی در بخشهای داخلی‌تر آثار شاعر مشاهده می‌کنید؟

امکان نمایش متون نثر، خطوط شعر اشعار نیمایی و آزاد و نمایش متفاوت مصرعهای بندهای اشعار ترکیبی نیز در این برنامه وجود دارد. در ادامه تصاویر دیگری از اجرای برنامه را مشاهده می‌کنید:

امکانات جستجو و برجسته‌سازی، نشانه‌گذاری، شماره‌گذاری ابیات، فال و دریافت مجموعه‌های جدید از اینترنت در این نسخه هنوز وجود ندارند و اگر فرصت فراهم شود به مرور پس از رفع ایرادات گزارش شده در نسخه‌های پایدار برنامه اضافه خواهند شد.

در پایان، از شرکت پردازش موازی سامان و شخص آقای مقصودی مدیر عامل شرکت، به دلیل در اختیار گذاشتن دستگاه مورد استفاده جهت برنامه‌نویسی اولیه تشکر می‌کنم.

دوستان! لطفاً تصاویر اجرای برنامه روی گوشیهایتان را روی صفحهٔ فیس‌بوک گنجور به نشانی www.facebook.com/ganjoor به اشتراک بگذارید.