سرودن این مثنوی به تصریح سراینده در اول ماه ربیع الاول سال ۶۹۰ هجری قمری آغاز شده و ظرف چهار ماه تمام شده است. نسخهٔ در دسترس از طریق گنجور شامل حدود ۹,۰۰۰ بیت است که البته شامل نقل قولهایی از مولانا هم میشود.
این مثنوی به لحاظ این که قدیمیترین سند تاریخی در مورد سرگذشت و احوال آثار مولوی است ارزش تاریخی بالایی دارد. بخشی از ارزش آن مربوط به عناوین منثور و طولانی بخشهای مختلف آن میشود که با نثری ساده و صریح و بی قید و بند و پیچیدگی نوشته شده است. از لحاظ ادبی بنا بر نظر استاد جلال الدین همایی از اشعار سست و قوافی نادرست خالی نیست اما شعرهای محکم و پرمعنی هم در آن یافت میشود. این استاد بزرگوار اعتقاد دارند که اشعار نیمهٔ دوم این مثنوی محکمتر و بهتر از نیمهٔ اول آن است گویی که زبان شاعر در حین سرودن منظومه روانتر شده است.
در پیشخان کاربر گنجور امکان «حذف حساب کاربری» اضافه شده است که برای کاربرانی که تمایل دارند اطلاعات آنها (حاشیهها، خوانشها و …) از گنجور به طور کامل حذف شود این امکان را فراهم میکند.
برای «حذف حساب کاربری» (به جهت جلوگیری از حذف تصادفی حساب و اطمینان از عزم کاربر برای حذف حساب)، نیاز به کلمهٔ عبور و دسترسی به ایمیلی که با آن ثبت نام کردهاید دارید. اگر کلمهٔ عبور خود را به یاد نمیآورید میتوانید از حساب کاربری خود خارج شوید و فرایند فراموشی کلمهٔ عبور را دنبال کنید. فرایند کار به این صورت است که ابتدا کلمهٔ عبور شما درخواست میشود و سپس به ایمیلی که با آن ثبت نام کردهاید یک رمز ارسال میشود. با ورود آن رمز حساب کاربری شما پاک خواهد شد.
ضمناً فرایندهای ثبتنام و فراموشی کلمهٔ عبور که پیشتر از طریق گنجینهٔ گنجور انجام میشد از این پس بدون خارج شدن از گنجور انجام میشود. البته همچنان نام کاربری ایجاد شده در هر یک از سامانههای گنجور، گنجینهٔ گنجور و پیشخان خوانشگران گنجور بین آنها مشترک است و با حساب کاربری ایجاد شده در یکی از این سامانهها میتوانید در بقیهٔ آنها وارد شوید.
قابلیت جدیدی که به گنجور اضافه شده به کاربران ثبت نام شده امکان آن را میدهد که تصحیحات مد نظر خود برای غلطهای تایپی متن را به صورت سیستمی پیشنهاد دهند و از نتیجهٔ رسیدگی به این پیشنهادها مطلع شوند. ضمناً سوابق تغییرات اعمال شده نگهداری میشود و ویرایشهای تأیید شده در صفحهٔ ویرایش در دسترس است.
خواهشمند است کاربران علاقمند در ویرایش متن به نکات زیر توجه کنند:
۱. در بررسی تصحیحات پیشنهادی سندیت ملاک است و نه زیبایی یا شهرت ضبط خاصی از بیت یا حتی منطق. همچنان که بسیاری از دوستان آگاهی دارند عموم آثار ادبی قدیمی ما به خط شاعر به دست ما نرسیده و آنچه به دست ما رسیده نسخههای رونویسی شده از این آثار است که آنها هم مشکلات خاص خود را دارند (این نسخهها به نوبهٔ خود از روی نسخههای دیگر نوشته شدهاند و در این بازنویسیها به دلایل مختلف از جمله ناخوانایی دستخط نسخهٔ مرجع، ناآشنایی کاتب با واژههای از رواج افتاده، بعضاً دستبرد ذوقی کاتب برای زیباتر کردن اشعار یا دستبرد ناامانتدارانه جهت همراستا کردن آنها با عقاید کاتبان و … متن تغییر کرده است) و با هم همخوانی ندارند. راهکار حل این مشکلات استفاده از حاصل پژوهشهای ادیبان و دانشمندان معاصر در ترتیب دادن متون تصحیح شده است. در مواردی که مأخذ گنجور مشخص است مثلاً در مورد دیوان حافظ که از روی تصحیح قروینی-غنی تایپ شده یا شاهنامه که مطابق شاهنامهٔ چاپ مسکو است در بررسی تصحیحات به همین منابع نگاه میکنیم (حتی اگر تصحیحات دیگر به طور واضح کیفیت بهتری داشته باشند چون ما نمیتوانیم کل متن را تغییر دهیم اگر به فرض چند بیت را تغییر بدهیم کل متن از سندیت و مطابقت با نسخهٔ مرجع خارج میشود). دوستان عزیز توجه داشته باشند که «قول معروف» اشعار یعنی آن نقلی که در دهانها میچرخد و معروف است نیز لزوماً صورت صحیح شعر نیست و اتفاقاً به لحاظ آن که با ذوق زبان معاصر ما تراش خورده و بهبود پیدا کرده معمولاً در آن دست برده شده است. علاوه بر این بدیهی است که ویرایشهای ذوقی که حاصل تراوشات ذهنی شخصی دوستان باشند نیز هیچگاه تأیید نخواهند شد. محاسبات منطقی نیز هیچگاه بر آنچه در نسخههای معتبر درج شده ارجحیت ندارد چرا که بسیاری از این محاسبات مطابق طرز تفکر و زبان امروزی ما به نتیجه میرسند و لزوماً نحوهٔ کاربرد زبان و نحوهٔ بیان مفاهیم در روزگار شاعر با صورت امروزی آن مطابقت ندارد.
۲. امکان اضافه و حذف کردن ابیات و مصاریع در حال حاضر وجود ندارد. لذا لطفاً تلاش نکنید با جابجایی متن مصاریع این مسأله را حل کنید چون در صورتی که کلاً متن یک مصرع تغییر کرده باشد امکان تأیید ویرایش وجود ندارد.
۳. در استفاده از علائم سجاوندی (علامت سؤال و نقطه و …) به خصوص در مورد اشعار حد اعتدال را رعایت کنید. ممکن است یک بیت به صورتهای مختلف (سؤالی یا خبری و …) قابل خواندن باشد و اتفاقاً شاعر عمدی در این نحوهٔ سرودن شعر و چندخوان کردن آن داشته باشد اما ما با علامتگذاری خواننده را فقط به یک روش خواندن محدود میکنیم. در متون نثر استفاده از این علائم در حد متعادل به روخوانی صحیح متن کمک میکند.
۴. در دستور خط از به کار بردن رویکردهای نامتداول و کمتر شناخته و پذیرفته شده -علی رغم برتریهای احتمالی- خودداری کنید و مطابق آنچه بیشتر به کار میرود و مورد پذیرش است متن را ویرایش کنید. های مکسور مثل ه در «خانهٔ من» را حتیالامکان مانند نمونه (خانهٔ) تایپ کنید. نوشتن یای تلفظ شده در این وضعیت به صورت «خانهی من» مزایایی دارد اما به لحاظ آن که گنجور در جستجوی متن، نیم فاصلهٔ بین «ه» و «ی» را به فاصله تبدیل میکند نتایج نامطلوبی ایجاد میشود. گنجور در جستجو همزههای روی های مکسور را حذف میکند و آنها نادیده میگیرد.
۵. کلمات فارسی را حتی الامکان و در صورتی که ضرورتی وجود ندارد حرکتگذاری نکنید. کاربران میتوانند با انتخاب واژهها و جستجو در لغتنامه نحوهٔ تلفظ صحیح آنها را بیابند یا از خوانشهای صوتی استفاده کنند. حرکتگذاری غیر ضروری کلمات هم خواندن شعر را سخت میکند و هم روی جستجوپذیری متن تأثیر منفی دارد. حرکتگذاری متون عربی و غیرفارسی توصیه میشود چرا که امکان یافتن تلفظ صحیح آنها از روی واژهنامه وجود ندارد.