در طی چند روز اخیر امکان ارسال حاشیه وجود نداشت. علت این قضیه تلاش ناموفق من برای ارتقای نرم‌افزار مدیریت سایت بود که بعد از بازگشت به ویرایش قدیمی‌تر، برخی تغییرات روی ویرایش قدیمی اعمال نشده بود. متأسفانه گرفتاریهای شخصی این روزهای من مانع آن شد که متوجه مشکل شوم و مشکل لاینحل ماند تا این که امروز مشکل را دیدم و حل کردم. مدتها در نظر داشته‌ام یک تالار گفتگو برای طرح و حل این طور مشکلات راه‌اندازی کنم که وسواس و تعلق خاطر به رابطهای کاربری کاملاً بومی و مطابق استانداردهای طراحی وب تا به حال مانع انجام این کار شده.

دوستان علاقمند به فلیکر بد نیست سری به این گروه بزنند و عضو شوند یا نظراتشان را ارائه دهند. در مورد این گروه برنامه‌هایی دارم که اگر فرصت پیدا کنم عملیشان می‌کنم. اینجا را هم ببینید بد نیست.

در قسمت پایین هر شعر، تبلیغی راجع به یک نرم‌افزار تشخیص متن فارسی گذاشته‌ام (تولید شده در شرکتی که در آن کار می‌کنم، بابت این تبلیغ هم اضافه حقوق نگرفته‌ام 😉 و از روی علاقه به این نرم‌افزار و شرکت محل کارم این کار را انجام داده‌ام). دوست دارم بدانم نظرتان راجع به این کار من چیست؟ با توجه به این که گنجور قرار نیست متعلق به یک شخص یا شرکت باشد آیا من کار درستی کرده‌ام؟ آیا با توجه به این که تمام هزینه‌های گنجور را شخصاً و از جیب خودم پرداخت کرده‌ام، حق دارم چنین کاری بکنم یا نه؟ رک باشید لطفاً!

۱) مشکل بزرگی از ری‌را به گنجور سرایت کرده بود و آن جا افتادن حرف «ؤ» و با شدت کمتری حرف «ئ» در بسیاری از اشعار بود که در حاشیه‌های تعداد زیادی از دوستان به آن اشاره شده بود (+، +، + و …). خوشبختانه نقل متن اشعار در نرم‌افزار درج ۷۸ با نقل ری‌را همخوانی دارد با این تفاوت که اشکال مزبور در آن مشاهده نمی‌شود. از این رو با یک مقابله‌ی ماشینی با پایگاه داده‌های این نرم‌افزار حدود ۱۳۰۰ مورد از اشکالات اینچنینی یافته و رفع شد.

۲) گزیده‌ی غزلیات شهریار با استفاده از پایگاه داده‌های نرم‌افزار درج به گنجور اضافه شد.

۳) با اشارات دوستان (+ و +) متوجه اشکالات عمده‌ای در نحوه‌ی سازماندهی گزیده‌ی غزلیات امیرخسرو دهلوی شدم. مشکل در اینجا بود که این گزیده در واقع خیلی جاها دستچین ابیاتی از هر غزل بوده و برای همین زیاد دیده می‌شد که پاره‌های ناهمگون غزلهای مختلف در قالب یک غزل آورده شده‌اند. این بخش سازماندهی مجدد شد و یک فهرست الفبایی نیز برای آن ایجاد شد.

۴) مثنویها و ابیات پراکنده‌ی به جا مانده از رودکی که در سازماندهی اشعار رودکی موقتاً حذف شده بودند با سازماندهی جدید بازگردانده شدند (البته بدون تصحیح دستی).

از این به بعد، با استفاده از امکان «شماره‌گذاری ابیات» که از طریق کادر حاشیه‌ها در دسترس قرار گرفته، می‌توانید شماره‌ی ابیات را ببینید که برای اعلام غلطهای املایی و مانند آن کارایی دارد. این قابلیت در مرورگرهای فایرفاکس ویرایش ۲، اپرا ویرایش ۹ و اینترنت اکسپلورر ویرایش ۷ آزمایش شده و کار می‌کند. در صورتی که با مرورگرهای جدید دیگر آزمایش کردید و کار نکرد لطفاً نام و ویرایش مرورگر خود را در نظرات همین نوشته اعلام کنید. البته این قابلیت در مورد ترکیب بندها و ترجیع‌بندهایی که مصاریع آنها به درستی چیده شده درست کار نمی‌کند که در آینده در مورد آنها هم تدبیری اندیشیده خواهد شد.

اواخر هفته‌ی گذشته گنجور در آستانه‌ی عبور از سقف پهنای باند بود که برای جلوگیری از رخداد فروردین ماه پهنای باند بیشتری برای آن خریداری شد (ضمن تشکر از دوستانی که قول کمک در این زمینه را داده‌اند).

بعدنوشت: مسئله‌ی شماره‌گذاری ابیات برای ترجیع بندها و ترکیب بندها هم حل شد.

آنچه در پی می‌آید مقاله‌ای است به قلم آقای سعید کریمی که با کسب اجازه از ایشان و با کمی ویرایش در تازه‌های گنجور بازنشر شده است. نویسنده، این مقاله را در تاریخ هشتم اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۶ در وبلاگ شخصی خودشان منتشر کرده‌اند. به گفته‌ی ایشان مقاله به مناسبت روز سعدی (اول اردیبهشت) تهیه و اول بار در جلسه‌ای به میزبانی انجمن ادبی دانشگاه بوعلی سینا ارائه شده بوده است.

پیش گفتار

با هر تعریفی به شعر نگاه کنیم، از مقوله‌ی زبان ناگزیریم. به قول ِ محمدرضا شفیعی کدکنی در سطور ِ آغازین ِ موسیقی شعر «شعر حادثه‌ایست که در زبان روی می‌دهد و در حقیقت گوینده‌ی شعر، با شعر ِ خود، عملی در زبان انجام می‌دهد».

کلام ِ سعدی (چه شعر و چه نثر) بی شک یکی از قلل ِ رفیع ِ زبان پارسی است که به کشف ِ ظرفیتهای ویژه‌ای در این زبان انجامیده است. همین که مهمترین نمونه‌ی سهل و ممتنع‌گویی در ادبیات پارسی، سعدی‌ست خود حکایت از تمایز ِ ویژه‌ی آثار ِ او از دیگران دارد. پیش از آغاز ِ بحث ِ اصلی ِ این گفتار لازم می‌دانم یادآور شوم به قدری سعدی در ادبیات ِ کلاسیک ِ پارسی جایگاه ِ ویژه ای دارد که به صرف ِ اینکه سعدی در نظم یا نثر به حرکتی در حیطه‌ی فرم یا نحو دست زده باشد، این حرکت می‌تواند مشروعیت یابد و اگر سعدی از حرکتی اکراه کرده باشد می‌توان گفت که آن حرکت در ادبیات ِ کلاسیک مشروعیت و مقبولیت نداشته است. برای اثبات ِ این مدعا (اگر آنرا همانند ِ نگارنده بدیهی نپنداریم!) البته که مجال ِ گسترده ای لازم است که خارج از حوصله‌ی این گفتار است.

برای درک ِ بهتر از تلقی ِ سعدی از شاعرانه گی می‌کوشم تا در این مجال با بضاعت ِ اندکی که دارم به بررسی ِ غزلی مشهور از او بپردازم، که هم او گوید:

ادامه مطلب را بخوانید »

با اضافه شدن صفحه‌ی حاشیه‌ها که از طریق پیوندهای پایین صفحات گنجور در دسترس قرار گرفته، از این به بعد می‌توانید حاشیه‌های نوشته شده برای شعرها را بخوانید و دنبال کنید.

یکی از دوستان گنجور، آقای مانی مانوی تصاویر صفحاتی را از یک دیوان حافظ برایم فرستاده‌اند که به گفته‌ی ایشان متعلق به سال ۸۹۰ هجری است. از دیدن این تصاویر ذوق زده شدم و بد ندیدم -با اجازه‌ی ایشان- این ذوق‌زدگی را با شما شریک شوم. ببینید:

با کلیک بر روی هر تصویر به صفحه‌ای هدایت می‌شوید که در آن با کلیک بر روی تصویر می‌توانید اندازه‌ی بزرگتر آن را مشاهده کنید. طرز نوشتن حروف «چ» و «گ» در این صفحات به نظرم جالب است.

غزلهایی که صورت کامل آنها در این تصاویر آمده اینها هستند: غزل شماره ۸۲ و غزل شماره ۹۱.

طی چند روز اخیر قصاید و قطعات پراکنده‌ی به جا مانده از رودکی را سازماندهی و مرتب کردم و آنها را با یک نسخه‌ی چاپی (گزیده‌ی اشعار رودکی به انتخاب و شرح دکتر جعفر شعار و دکتر حسن انوری چاپ اول، ۱۳۷۳) مقابله و تصحیح کردم و تغییرات را هم مستند کردم. با یک مرور کلی فکر می‌کنم با من هم عقیده شوید که کیفیت تایپ اشعار در ری‌را با حد قابل قبول فاصله‌ی زیادی داشته. فقط امیدوارم این کیفیت در اشعار روان‌تر و نزدیک‌تر به زبان عصر حاضر همانند آثار حافظ و سعدی این گونه نباشد. مثنویات پراکنده‌ی به جا مانده از رودکی را نیز در فرصت مناسب به آثار درج شده اضافه و حتی‌الامکان آنها را تصحیح می‌کنم (این آثار پیشتر با ترتیب و سازماندهی نامناسبی در دسترس قرار داشتند که با تغییرات اخیر ترجیح دادم فعلاً آنها را حذف کنم).

برنامه‌ی مناسب جهت مرتب‌سازی اشعار بر اساس قافیه، ردیف و حروف روی را نیز آماده کردم و آن را برای مرتب کردن مجدد اشعار رودکی و همین طور دوبیتی‌های باباطاهر به کار گرفتم. یکی از بازدیدکنندگان قبلاً اشاره‌ای کرده بود به این مشکل در دوبیتی‌های باباطاهر که الان باید حل شده باشد.

افزونه‌ی وردپرس فارسی گنجور را هم به آخرین نگارش منتشر شده‌ی آن ارتقا دادم که به این ترتیب امیدوارم با تکیه بر زحمت دوستان مشکل بزرگ جستجوی کلمات حاوی حرف «ی» نیز حل شده باشد.

در طول ایام عید، هفت یا هشت روزی گنجور در دسترس نبود. علت آن رسیدن گنجور به سقف پهنای باندش بود که البته با توجه به روند افزایشی تعداد بازدیدها پیش‌بینی آن می‌شد. پیش‌تر فکرهایی برای جلوگیری از وقوع این اتفاق شده بود: بیشتر عکسها به سرویسهای رایگان میزبانی انتقال یافته بودند و در آنجا میزبانی می‌شدند و با خرید یک ارتقای میزبانی پهنای باند اولیه از ۲ گیگابایت به ۴ گیگابایت در ماه افزایش یافته بود که البته کافی نبود و پهنای باند تمام شد. با این تفاسیر -متأسفانه- هنوز هم احتمال وقوع پیشامد مشابه در روزهای پایانی هر ماه میلادی وجود دارد که امیدوارم کمتر موجب رنجش خاطر بازدیدکنندگان دائمی شود.

با توجه به این که تعطیلات نوروز را -حدود بیست روز- در ولایت سپری کردم و در این مدت عمداً از اینترنت دوری گزیدم، تعداد زیادی نظر، حاشیه و ایمیل مرتبط با گنجور، بازبینی نشده یا در انتظار پاسخ در صف مانده‌اند که امیدوارم هر چه زودتر فرصت مرور آنها را پیدا کنم.