گنجور در طول بیش از ۱۴ سال گذشته با نیروی نرم‌افزار وردپرس کار می‌کرده است. وردپرس از نسخه‌های بعد از ۲٫۳٫۳ (ارائه شده در سال ۲۰۰۸ حدود ۱۳ سال پیش) امکان تعیین نشانی‌های تکراری برای نوشته‌ها را حذف کرد و از این جهت گنجور روی همین نسخهٔ قدیمی وردپرس باقی ماند تا نشانی‌های صفحات سایت تغییر نکند و شکسته نشود.

در وردپرس برای پیاده‌سازی امکانات مورد نیاز گنجور مثل مدیریت شاعران و نویسندگان از امکان مدیریت کاربران آن استفاده شده بود و با طراحی یک پوستهٔ اختصاصی در طول این سالها، این نرم‌افزار همه‌منظوره، نیازهای گنجور را پاسخگو بود. البته مدیریت سایت عموماً متکی بر برنامه‌ای اختصاصی بود که با اعمال مستقیم تغییرات به پایگاه داده‌های سایت امکانات گوناگون مورد نیاز را فراهم می‌آورد.

با این حال بعضی امکانات مورد نیاز کاربران همچون امکان ویرایش یا حذف حاشیه‌ها و مانند آن به لحاظ عدم وجود امکان ثبت نام کاربران در آن وجود نداشت. علاوه بر آن با وجود آن که داده‌های گنجور در قالب گنجور رومیزی به شکل آزاد و بازمتن منتشر می‌شد امکان انتشار آزادانهٔ کد سایت وجود نداشت و گنجور نمی‌توانست وب‌سرویسی برای علاقمندان به توسعهٔ امکانات مرتبط با ادبیات ارائه کند.

مشکل بزرگ دیگری که در سیستم قدیمی وجود داشت عدم امکان مشارکت کاربران در فرایندهای ادارهٔ سایت (تصحیح غلطهای تایپی اشعار، بازبینی حاشیه‌ها، آهنگهای مرتبط پیشنهادی و …) بود.

در طول چند سال گذشته و در فرایند توسعهٔ سیستمهای گنجینهٔ گنجور و همینطور پیشخان خوانشگران گنجور زیرساختهای لازم برای ثبت نام و مدیریت کاربران در قالب پروژهٔ وب‌سرویس گنجور فراهم شد.

به این ترتیب و با آماده شدن این زیرساخت، از حدود شش ماه پیش پروژهٔ مهاجرت گنجور از زیرساخت قدیمی به زیرساخت جدیدی که با حفظ ساختار سایت قدیمی امکانات بیشتری را ارائه کند آغاز شد و نسخهٔ اولیهٔ خروجی این پروژه در طول چند روز گذشته در دسترس قرار گرفته است.

زیرساخت جدید گنجور با استفاده از ‎.NET 5.0‏ تولید شده است (نشانی سورس برنامه) و به این ترتیب گنجور هم‌اکنون از سیستم قدیمی مبتنی بر لینوکس/مای‌اس‌کیو‌ال/پی‌اچ‌پی به ویندوز/مایکروسافت اس‌کیو‌ال سرور/سی‌شارپ مهاجرت کرده است.

در فرایند مهاجرت اولیه تلاش بر آن بوده که ساختار قدیمی سایت حفظ شود و برای به نتیجه رسیدن آن در زمان معقول وقتی روی بهینه‌سازی ساختارهای زیرساخت یا بهبود رابط کاربری صرف نشده است.

خروجی فعلی تنها در لایهٔ نمایش اطلاعات امکانات سیستم قبلی را داراست و در لایهٔ مدیریت فاقد بسیاری از ابزارهای کاربردی مورد نیاز برای مدیریت سایت است که تلاش می‌شود در آینده و به مرور زمان این امکانات نیز به آن اضافه شود.

مشارکت برنامه‌نویسان علاقمند به گسترش زیرساخت هنوز منوط به پاکسازی داده‌های سایت از اطلاعات خصوصی کاربران است که تلاش می‌شود در آیندهٔ نزدیک انجام و راجع به آن اطلاع‌رسانی شود. ضمناً APIهای ارائه شده ممکن است در آینده و بدون اطلاع قبلی تغییر کند. از این جهت توسعهٔ نرم‌افزارهای مستقل مبتنی بر آن فعلاً توصیه نمی‌شود.

ضمناً یک کپی فقط خواندنی (بدون امکان ارسال حاشیه و بدون به‌روزرسانی) از سایت قدیمی در نشانی old.ganjoor.net در دسترس است.

به همت و زحمت خانم کیانا زرکوب که پیشتر قابوس‌نامه را به علاقمندان ادبیات فارسی هدیه داده بودند کتاب ارزشمند مجمع‌النوادر معروف به چهارمقالهٔ‌ نظامی عروضی از روی تصحیح علامه قزوینی در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

این کتاب که دربردارندهٔ بعضی اطلاعات دست اول راجع به شعرای مقدم پارسی‌گو همچون رودکی و دیگران است در مباحث ادبی مکرراً مورد ارجاع قرار می‌گیرد، هر چند به تحقیق دکتر معین -که در دیباچهٔ کتاب منعکس شده است- از لحاظ تاریخی چندان قابل اعتماد نیست و اشتباهات فاحش زیادی دارد.

نسخهٔ چاپ شدهٔ این تصحیح که به کوشش دکتر محمد معین منتشر شده است نیز مطابق متن فهرست‌گذاری شده است (نسخهٔ چاپی مورد استفادهٔ سرکار خانم زرکوب -که با دقت فوق‌العاده‌ای توسط ایشان تایپ شده است- جدیدتر است و شامل بعضی تصحیحات اغلاط چاپی است که در این تصاویر قابل مشاهده است).

آثار نظامی عروضی نیز مطابق روال سایر مجموعه‌های جدید از طریق گنجور رومیزی، دریای سخن و ساغر و همینطور کتابخانهٔ گنجور قابل دریافت است.

دیوان اشعار فارسی ابراهیم شاهدی دده، ادیب و صوفی عثمانی به همت آقای سیدمحمدرضا شهیم و با استفاده از نسخهٔ تصحیح شده توسط دکتر محمدامین احمدپور در گنجور در دسترس قرار گرفته است (پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد دکتر احمدپور تصحیح این دیوان بوده است، جهت کسب اطلاعات بیشتر اینجا را ببینید).

دیوان شاهدی وزنیابی شده و برچسب‌های حروف قافیهٔ آن نیز در گنجور مشخص شده تا محققان بتوانند روی آن مشابه‌یابی کنند.

دیوان فارسی شاهدی نیز مطابق روال سایر مجموعه‌های جدید از طریق گنجور رومیزی، دریای سخن و ساغر و همینطور کتابخانهٔ گنجور قابل دریافت است.

به همت خانم کیانا زرکوب کتاب مشهور قابوس‌نامه از روی تصحیح شادروان سعید نفیسی تایپ شده و در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

از أنجا که صفحاتی از کتاب دارای تصاویر ساده (باب سی و چهارم: اندر علم نجوم و هندسه ، تصاویر در صفحهٔ ۱۳۱ کتاب چاپی) و جدول (باب سی و پنجم: در رسم شاعری) است که در متن گنجور قابل نمایش نبود، منبع چاپی نیز مطابق متن در دسترس از طریق گنجور فهرست‌گذاری شده است.

آثار عنصرالمعالی نیز مطابق روال سایر مجموعه‌های جدید از طریق گنجور رومیزی، دریای سخن و ساغر و همینطور کتابخانهٔ گنجور قابل دریافت است.

نسخهٔ قونیه کهن‌ترین نسخهٔ مثنوی مولاناست که حدود دو سال پس از فوت وی یعنی سال ۶۷۴ هجری قمری کتابت آن آغاز گشته و در سال ۶۷۷ هجری قمری به اتمام رسیده است.

کاتب این نسخه محمد بن عبدالله القونوی از مریدان سلطان ولد پس از تصحیح نسخه‌های دست‌نوشت موجود مثنوی توسط فرزند مولانا و خلیفهٔ او حسام الدین چلبی آن را استنساخ کرده است.

این نسخه با شمارهٔ ۵۱ و به ابعاد ۴۹.۷ در ۳۲.۲ سانتیمتر در موزهٔ مزار مولانا در قونیه نگهداری می‌شود.

جلد بسیار نفیس عصر سلجوقی، کاغذ کم آهار و اندکی ضخیم به رنگ زرد روشن از ویژگی‌های ظاهری این نسخه است.

دیباچه، شش دفتر مثنوی و آغاز متن هر دفتر به وسیلهٔ مخلص فرزند عبدالله هندی تذهیب شده است.

همان طور که اشاره شد کتابت این نسخه از روی نسخه‌ای است که در حضور مولانا تصحیح شده و در حضور حسام الدین چلبی و سلطان ولد با نسخهٔ اصلی مقابله شده است.

ظاهراً از نسخهٔ دست‌نویس چلبی اثری نیست. احتمال می‌رود طبق عادت مرسوم آن زمان پس از استفاده از آن نسخه به عنوان پیش‌نویس آن را به خاک سپرده باشند.

نقل از کتاب مثنوی معنوی از روی نسخهٔ قونیه به کوشش دکتر محمدرضا برزگر خلقی، انتشارات زوار

یک نسخهٔ‌ تصویربرداری شده از این کتاب از کانال تلگرامی کتابخانهٔ اسلامی و تصوف دریافت و به گنجینهٔ گنجور اضافه شد. این نسخه به نظر می‌رسد از روی نسخهٔ عکسی منتشره در ترکیه به سال ۱۹۹۳ اسکن شده باشد. متأسفانه از تصویر در دسترس در این نشانی که خودش هم درست اسکن نشده چند صفحه افتادگی دارد.

این کتاب که به نظر می‌رسد با متن مثنوی گنجور همخوانی کامل دارد مطابق متن گنجور فهرست‌گذاری شده است و هم‌اکنون (جز ۴ بخش از دفتر چهارم مطابق افتادگی نسخهٔ تصویربرداری شده) تصاویر صفحات آن مطابق متن مربوط به هر بخش از گنجور در دسترس قرار گرفته است.

در نسخهٔ ۲.۹۱ گنجور رومیزی نشانی سرویس خوانش‌یاب تغییر کرده است.

با توجه به تغییرات تدریجی زیرساخت گنجور ممکن است برای دریافت خوانش‌ها در نسخهٔ قدیمی دچار این مشکل شوید که برنامه خوانش‌هایی را که از طریق سایت در دسترسند برای دریافت پیدا نمی‌کند. این به‌روزرسانی خوانش‌ها را از نشانی مورد استفادهٔ سایت دریافت می‌کند و این مشکل رفع می‌شود.

علاقمندان جهت دریافت نسخهٔ کامل یا نصاب به‌روزرسان به سایت گنجور رومیزی مراجعه بفرمایند.

دوستانی که در برنامه‌های خود از سرویس خوانش‌یاب گنجور استفاده می‌کنند نیز لازم است به تدریج به جای مراجعه به نشانی قدیمی از وب سرویس در دسترس از طریق این نشانی استفاده کنند و با به کارگیری دو تابع مشخص شده در تصاویر زیر اقدام به به‌روزرسانی برنامه‌هایشان کنند.

نکتهٔ مهم: سایر توابع در دسترس از طریق وب سرویس یاد شده (مثل توابع کار با داده‌های گنجور) هنوز نهایی نیستند و تا چند ماه آینده ممکن است تغییر کنند از این جهت تا پیش از اطلاع‌رسانی رسمی از این توابع جهت توسعهٔ برنامه‌های جدید استفاده نکنید.

حمید رضا جان محمدی عزیز

بسیار شادمان ام که بگویم که همه‌یِ اجراهای فریدون فرح اندوز از غزل های حافظ، در گنجور دسترس است.

زیباترین صدایی که تا کنون شنیده‌ام.

و نگویم برایت که چه‌قدر به خودم می‌بالم که توانستم این کار را به پایان برسانم. و چه خوشحالم که من این کار را کردم. و رساننده‌یِ سلام ِ گرم فریدون فرح‌اندوز به هم‌وطنان ام.

بجز این، باز بسیار شادمان ام که بگویم که همه‌یِ اجراهای قدیمی خودم از غزل های حافظ را، با اجراهای جدید خودم جای‌گزین کردم.

از تو خیلی ممنون ام. شاید پنج شش سال پیش که به این صرافت افتادم که حافظ ها را از ابتدا تا انتها بخوانم، هرگز فکر نمی‌کردم که این تصمیم ِ دلی، تا چه حد زندگی و سرنوشت ِ من را تحت ِ تاثیر ِ خودش قرار دهد. بار ِ اول، غزل ها را در منزل و با امکانات ِ ضبط ِ خانگی ضبط کرده بودم؛ و پس از آن، استقبال ِ دوستان و مخاطبان ِ گرامی (که بیش‌تر از طریق ِ وبسایت خوب ِ گنجور ایشان را یافتم) به حدی شد که تصمیم گرفتم کاری جدی‌تر و با کیفیت‌تر انجام دهم.

مدیون ِ محبت ِ تو و گنجور و علاقه‌مندان ِ شعر و ادبیات ِ فارسی ام.

نسخه‌یِ بی‌موسیقی ِ اجرای استودیویی ِ خودم را در وب‌سایت ِ گنجور و کانال ِ تلگرامی ِ کتاب گویا پیش‌کش ِ علاقه‌مندان کردم. و مشغول ِ تدوین ِ مجموعه‌ئی ام (که دوست دارم نام اش «حافظ ِ شاعر» باشد) که تمامی ِ این غزل‌ها، تلفیق شده با موسیقی و با آرایش و کیفیتی آبرومند و در خور ِ نام ِ حافظ ِ شاعر، به صورت ِ اثری یادگار و ماندگار در دست‌رس ِ دوستان ِ هنردوست قرار گیرد.

با درود و مهر

سهیل قاسمی

سه کتاب چاپی مرجع گنجور شامل شاهنامهٔ چاپ مسکو (منتشر شده طی سالهای ۱۹۶۰ الی ۱۹۷۱ میلادی، برداشته شده از وبگاه پارسی انجمن)، دیوان حافظ به تصحیح علامه قزوینی و دکتر قاسم غنی (چاپ شده به سال ۱۳۲۰ شمسی) و رباعیات خیام به تصحیح محمدعلی فروغی و دکتر قاسم غنی به گنجینهٔ گنجور افزوده و متعاقب آن مطابق متن گنجور فهرست‌گذاری شده‌اند.

به این ترتیب ضمن امکان مشاهده و دسترسی سریع به صفحات کتاب چاپی جهت مقایسه و گزارش خطاها، امکان ارجاع به صفحات کتاب چاپی برای محققان نیز فراهم شده است.

بخش غزلیات نیز در کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی فهرست‌گذاری شده است و امید است به زودی کل این کتاب نیز پوشش داده شود.

می‌کده، یکی از جامع‌ترین نرم‌افزارهای شعر و ادبیات به همراه ابزارهای کاربردی برای علاقه‌مندان به ادبیات و دانش‌آموزان و دانش‌اندوزان رشته‌های مرتبط است.

به تازگی و بعد از انتشار نسخه ۴ می‌کده، تغییرات زیادی در این اپلیکیشن ایجاد شده است. در ادامه بعضی از قابلیت‌های نسخه‌های اخیر آورده می‌شود.

دسترسی آنلاین به تمام آثار و جستجو

با توجه به زیاد شدن آثار موجود در گنجور، و دغدغه فضای مورد نیاز برای نگهداری آفلاین آثار شعرا، در نسخه‌های آخر می‌کده دسترسی به تمام آثار موجود به صورت آنلاین فراهم شده است. همچنین جستجو در آثار نیز به صورت آنلاین در دسترس است. بنابراین کاربران نیازی به دانلود اشعار ندارند. اما قابلیت استفاده آفلاین از آثار همچنان در می‌کده موجود است و کاربران می‌توانند آثار شاعران مورد علاقه خود را برای استفاده آفلاین نصب کنند و حتی جستجو را محدود به نتایج آفلاین کنند.

تعریف کردن لیست و اضافه کردن اشعار به لیست

کاربران می‌کده تا پیش از نسخه ۴ با مفهوم علاقه‌مندی‌ها آشنا بودند. در نسخه‌های آخر می‌کده امکان تعریف کردن لیست‌های مختلف برای کاربران فراهم شده است. به این ترتیب کاربران می‌توانند بر اساس علاقه خود لیست‌هایی با موضوعات و دسته‌بندی‌های دلخواه خود بسازند و ابیات و اشعار مورد نظر خود را در این لیست‌ها اضافه کنند. لیست‌ها قابل ویرایش هستند.

یادداشت‌گذاری روی ابیات هر شعر

این قابلیت که ممکن است بیشتر توسط اساتید، معلمین عزیز و دانش‌آموزان و دانشجویان رشته‌های مرتبط مورد استفاده قرار گیرد، به کاربران امکان یادداشت‌گذاری رو ابیات را می‌دهد. به این ترتیب کاربران می‌توانند یادداشت‌های خود را به صورت الکترونیکی نگه‌داری کنند، در صورت نیاز آن‌ها را بروزرسانی و یا حذف کنند. همچنین وجود این قابلیت در کنار قابلیت بعدی که در ادامه معرفی می‌شود، کاربردپذیری بسیار زیادی پیدا می‌کند.

همگام‌سازی یادداشت‌ها و لیست‌ها در فضای ابری

قابلیت همگام‌سازی اطلاعات، به کاربر این امکان را می‌دهد که یادداشت‌ها، لیست‌ها و بخش‌های دیگر را بر روی اکانت ابری می‌کده خود همگام‌سازی کنند. برای این منظور ابتدا کاربران باید اکانت می‌کده بسازند و بعد از آن همگام‌سازی به صورت خودکار انجام می‌شود و کاربر می‌تواند هر زمان تمایل داشته باشد از طریق پروفایل خود اقدام به همگام‌سازی کند. به این ترتیب کاربر در استفاده از می‌کده در دیوایس‌های دیگر به راحتی می‌تواند با ورود به اکانت خود، اطلاعات می‌کده خود را بازیابی کند.

جستجوی پیشرفته

در می‌کده ۴ امکان جستجو تغییرات زیادی داشته است. از تغییرات الگوریتم جستجو برای هوشمندی بیشتر تا ارائه چند قابلیت دیگر نظیر جستجو در چند شاعر به صورت همزمان یا جستجو فقط در اشعار آفلاین نیز به می‌کده اضافه شده است. امکان جستجو در می‌کده به شکل قدیمی آن نیز هنوز در می‌کده ۴ برقرار است و کاربران می‌توانند با فعال کردن گزینه جستجوی دقیق عبارت مانند نسخه‌های پیشین به جستجو بپردازند.

اضافه شدن آثاری از شاعران دیگر زبان‌ها

در نسخه جدید می‌کده اشعار برخی از شاعران انگلیسی‌زبان نیز به می‌کده اضافه شده و در آینده نیز آثار بیشتری اضافه خواهند شد. به این ترتیب افزایش گستره کاربران و پیوند ادبیات سرزمین‌های مختلف محقق خواهد شد. این مهم در آینده با اضافه شدن قابلیت‌های دیگری ادامه خواهد یافت.

آخرین مطالعه‌های کاربر

به منظور ادامه خوانش آثار از همان‌جایی که کاربر مطالعه را رها کرده بوده است، قابلیت ذخیره خودکار آخرین خوانش‌های کاربر اضافه شده است. به این ترتیب کاربران می‌توانند در صفحه خانه می‌کده آخرین آثار مورد مطالعه خود را بازیابی کنند.

فراموش نکنید که برای ارتباط با تیم توسعه می‌کده می‌توانید از طریق فرم تماس داخل اپلیکیشن به ایشان پیام ارسال کنید و یا از طریق حساب کاربری تلگرام پشتیبانی‌مون (poshtibanimoon@) با ایشان در ارتباط باشید.

لینک می‌کده بر روی پلی استور:

https://play.google.com/store/apps/details?id=org.nilegroup.Meikade

سایت رسمی می‌کده:

https://meikade.com

به همت آقای سید محمدرضا شهیم و پیگیری آقای مصطفی علیزاده دو اثر دیگری از حکیم نزاری قهستانی شامل مثنوی روز و شب و همینطور سفرنامهٔ منظوم او در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

توضیح ارسالی آقای علیزاده راجع به مثنوی روز و شب را به نقل از تصحیح استاد نصرالله پورجوادی از این منظومه بخوانیم:

حکیم سعدالدین نزاری قهستانی (۶۴۵-۷۲۱)، شاعر شناخته‌شدهٔ بیرجند، پنج مثنوی کوتاه و بلند سروده که فقط یکی از آن‌ها در ضمن دیوان او به چاپ رسیده است.

مثنوی روز و شب که به بحر متقارب، بر وزن حدیقهٔ سنایی سروده شده، مناظره‌ای است به زبان حال میان شب و روز. مانند اغلب مثنوی‌های داستانی، مثنوی نزاری نیز با ابیاتی در توحید و ستایش باری‌تعالی و نعت پیامبر اکرم (ص) آغاز می‌شود؛ سپس شاعر به مدح شمس‌الدین علی شاه نیمروز می‌پردازد و آن‌گاه سبب نظم مثنوی را بیان می‌کند. به‌دنبال گفت‌وگوی روز و شب با واسطهٔ باد صبا، شاعر باز هم به شاه اظهاربندگی می‌کند و سپس حکایتی رمزی دربارهٔ قطب‌الدین حیدرزاده می‌آورد و از بخت بد و بی‌دولتی خود می‌نالد.

توضیح: این مثنوی و حدیقهٔ سنایی در بحر خفیف سروده شده‌اند و نقل قول اشکال دارد.

جدای از این دو منظومه، همت آقای شهیم یک دیوان ارزشمند دیگر نیز به گنجور هدیه داده است. دیوان نیر تبریزی نیز به همت ایشان به گنجور اضافه شده است.

بخشهای عمده‌ای از این آثار وزنیابی شده و قافیهٔ آنها نیز مشخص شده و از این جهت امکان ردگیری تضمینهای پرشمار نیر تبریزی از اشعار شاعران دیگر از طریق قابلیت شعرهای مشابه وجود دارد.

این آثار به روال سایر مجموعه‌های جدید از طریق گنجور رومیزی، دریای سخن و ساغر و همینطور کتابخانهٔ گنجور قابل دریافت است.