چندی پیش در گروه تخصصی تلگرامی نسخه‌های خطی گفتگوهای تراثی یکی از اعضا با ارسال تصویری از انجامهٔ یک نسخه راجع به اعداد داخل آن سؤال کرد و دیگر اعضا آن را پاسخ دادند:
از اساتید حاضر در گروه راجع به سابقهٔ این گونه ترقیمه‌نویسی کسی اظهار نظر دقیقی نکرده و احتمالاً تعداد ترقیمه‌های این شکلی زیاد نیست. منتهی به صرف بدیع بودن این روش رمزگذاری به نظرم رسید محاسبات آن را در محاسبه‌گر ابجد در قالب یک دکمه (تبدیل معکوس) در دسترس بگذارم.
آقای محمد خوش‌زبان که پیشتر «شکرستان» را برای دستگاههای اپل (آیفون و …) توسعه داده بودند اخیراً نسخهٔ ویژهٔ دستگاههای اندرویدی این برنامه را آماده کرده‌اند که علاقمندان می‌توانند با مراجعه به گوگل‌پلی از طریق این نشانی به آن دسترسی پیدا و آن را نصب کنند.
دوستداران اشعار استاد بهرام سالکی می‌توانند نسخهٔ جدید اشعار ایشان (نسخهٔ تیرماه ۹۹) را برای گنجور رومیزی، دریای سخن (از طریق دریافت مجموعه‌ها) و ساغر (از طریق دریافت از مخزن‌ها) دریافت و جایگزین نسخهٔ قدیمی نمایند و یا مجموعهٔ سازگار با این دو برنامه را از این نشانی با اندازهٔ ۲۴۵ کیلوبایت به طور مستقیم دریافت نمایند.
قالبهای epub (قابل دریافت از این نشانی)، pdf (قابل دریافت از این نشانی) و برنامه اندرویدی مستقل (قابل دریافت از این نشانی) نیز بهروزرسانی شده‌اند. علاوه بر آن فایل گرگ‌نامه در قالب مایکروسافت ورد نیز از این نشانی قابل دریافت است.
در کلیات سعدی به تصحیح شادروان محمدعلی فروغی اکثر غزلیات سعدی در یک بخش گردآوری شده‌اند (و تعداد کمی از آنها در بخش مواعظ در دسترسند). این نحوهٔ دسته‌بندی دسترسی به غزلیات را بر اساس حروف قافیه در نسخه‌های چاپی آسان کرده است. روشی که از گذشته متداول بوده است و اتفاقاً علی بن محمد بیستون جمع‌آورندهٔ کلیات نیز به آن اشاره کرده است:
فی‌الجمله در اثنای سماع قوّال از غزلهای مولانا شیخ الشیوخ فی عهده قدوهُ المحققین و زبده العاشقین، افصح المتکّلمین و مفخر السالکین، شرف الملّه و الحق و الدّین، مصلح الاسلام و المسلمین شیخ سعدی شیرازی قدس سره این بیت برخواند که «نظر خدای بینان ز سر هوا نباشد» چهار بیت این غزل بر خواند و به غزلی دیگر رفت. یکی از حاضران مجلس بعد از آنکه سماع به آخر رسید تمامی این غزل را از قوال طلب نمود یاد نداشت. از این خاکی التماس نمود که نسخۀ دیوان شیخ رحمه الله تعالی شما را هست اگر تمامی این غزل طلب داری می باشد. بنده بر حسب اشارت ایشان روز دیگر در مجموع « طیّبات » و « بدایع » و « خواتیم » و « غزلیات قدیم » نظر کردم و بر همه بگذشتم چند نوبت مکرر تا عاقبت بدان رسیدم.
در اثنای آن طلب یکی از دوستان تشریف حضور ارزانی فرمود. چون بنده را بدان شغل مشغول دید پرسید که غرض از این مطالعه چیست. صورت حال به خدمتش گفتم. فرمود که اگر دیوان شیخ را فهرستی بودی در طلب این همه زحمت نبودی و سهولتی داشتی. جمعی عزیزان نیز حاضر بودند و همه بر این اتّفاق کردند و گفتند تو را این سعی از برای ما می‌باید کرد و فهرستی بر آن می‌باید نهاد. بنده را این معنی در خاطر بنشست و بدان مشغول شدم و مجموع غزلها در این نسخه از گفته های شیخ رحمه الله علیه از «قصاید» و «طیبات» و «بدایع» و «غزلیات قدیم» جمع کرد، و بر حرف اول هر غزل بر طریق تهجی بنهاد، و در شهور سنهٔ ست و عشرین و سبعمائه هجری به اتمام رسانید. بعد از هشت سال که از این تاریخ بگذشت و چند نسخه بدین نمط بیرون شد، روزی با جمعی عزیزان در گوشه ای نشسته بودیم شخصی رقعه ای نوشته بود و این یک بیت به ضرب المثل پیوسته
من در وفای عهد چنان کند نیستم – کز دامن تو دست بدارم به تیغ تیز
یاران التماس باقی این غزل کردند. دیوان را طلب داشتم و بعد از جستن بسیار نیافتم، سبب آن بود که فهرست بر حروف اول از مطلع هر غزل نهاده بود و این یک بیت از میانه غزل بود. یکی از دوستان گفت که اگر این فهرست که به حرف اول غزلهاست به حرف آخر بودی آسانتر به آن دانستنی رسیدن اگر سعی کنی و بر حروف آخر هم بر طریق تهجی فهرستی بنهی تو را یادگاری باشد و یاران را منّتی تمام. بر ایجاب ملتمس ایشان مدتی سعی نمودم و بر حرف آخر هم از هر غزل به طریق حروف تهجی فهرستی نهادم و در آخر رجب سنه اربع و ثلاثین و سبعمائه به اتمام رسید تا خواننده را از آن حظّی وافر باشد و این بنده را به دعای خیر مدد فرمایند. باشد که از روح مبارک شیخ قدس سره همگنان را فیضی رسد.
اما زمانی که بخواهید در نسخه‌های خطی کلیات سعدی در گنجینهٔ گنجور آنها را پیدا کنید به لحاظ وجود دسته‌بندی دیگری که باز در مقدمهٔ بیستون به آن اشاره شده (طیبات، بدایع، خواتیم، غزلیات قدیم و ملمعات) در این نسخه‌ها کار مشکلی در پیش خواهید داشت. از این جهت به کادر حاشیهٔ غزلیات سعدی اطلاعات دسته‌بندی آنها نیز اضافه شده که با کلیک روی آن می‌توانید کل غزلیات آن بخش را ببینید.
متأسفانه ترتیب غزلیات هر بخش در نسخه‌های مختلف کلیات یکسان نیست. در حال حاضر ترتیب غزلیات هر بخش با استفاده از این نسخهٔ خطیِ فهرست‌گذاری شده تعیین شده و غزلیاتی که در این نسخه وجود ندارند در انتهای فهرست دیده می‌شوند.
یکی از شکایتهای همیشگی همراهان گرامی گنجور در دسترس نبودن امکان جستجو در لغتنامهٔ گنجور روی مرورگرهای موبایل بوده. مشکلی که برای حل آن تلاش کرده بودم و چون از حل آن ناامید شده بودم در توضیحات پایین شعرها عبارت «در مرورگرهای رومیزی با دو بار کلیک روی واژه‌ها یا انتخاب متن و کلیک روی آنها می‌توانید آنها را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید» را اضافه کرده بودم.
خوشحالم که به اطلاع برسانم که آقای محمدامین معمارزاده کار نشدنی اداره کنندهٔ گنجور را به سرعت و با یک پیگیری انجام داده و هم‌اکنون این امکان روی مرورگرهای موبایل نیز در دسترس است.
غیر از امکان جستجو در سایت واژه‌یاب (لغتنامه)، محاسبهٔ معادل ابجد حروف و پیدا کردن وزن عبارت با استفاده از پایگاه سرود (که طی پیگیری به عمل آمده از دکتر فاضل گرامی به علت خرابی سرور مدتی در دسترس نیست) امکان جستجوی عبارت انتخاب شده در گنجور نیز از طریق این ابزار در دسترس قرار گرفته است.
از آقای معمارزاده عزیز از طرف همهٔ گنجوریان سپاسگزاری می‌کنم.
گلستان سعدی گنجور با نقائص و افتادگیهای فراوانش همیشه مورد انتقاد به حق دوستداران ادبیات همراه گنجور بوده است. بعد از گذشت ده سال از در دسترس قرار گرفتن آن در گنجور، بالاخره روزی رسیده که می‌توانیم ادعا کنیم متن گنجور به اندازهٔ کافی کامل و خالی از اشکالات تایپی است.
متن گلستان طی روخوانی کاملی که انجام شده (و خروجی آن در قالب خوانشهای صوتی در سایت در دسترس قرار گرفته) با متن چاپی تصحیح شادروان محمدعلی فروغی مقابله شده است. متن در موارد معدودی به ظن وجود اشتباه چاپی در نسخهٔ تصحیح فروغی با آن متفاوت است یا بدل ذکر شده در پاورقی استفاده شده یا از متنهای دیگر مانند شرح استاد خزائلی یا گزیدهٔ گلستان استاد انوری. در تصحیح متن از تلاشهای دوستانی که در قالب حاشیه‌ها خطاها را گزارش کرده بودند و متن صحیح را ارائه کرده بودند استفادهٔ فراوان شده. همراهی این دوستان عامل آن بوده که علی رغم نقائص فراوان در طول این سالها باز هم گلستان گنجور برای مراجعان قابل استفاده باشد. به طور خاص دوستان دیگری که پیشتر خوانش بخشهایی از گلستان را شروع کرده بودند: آقایان اسماعیل فرازی (باب چهارم) و سهیل قاسمی (باب هشتم) زحمت تصحیح قسمتهایی از متن را کشیده بودند و استاد گرامی آقای احمد موفقی نیز متن کاملی از گلستان را برای من ارسال کردند که از آن استفادهٔ فراوان بردم.
در فرایند بازبینی متن گلستان تلاش شد تا حاشیه‌های علاقمندان که علاوه بر تذکر متن کامل و صحیح بعضاً شامل نکات ادبی یا متن نسخه‌های بدل بوده حفظ شود. منتهی در بخشهای پایانی باب هشتم به دلیل نیاز به اضافه شدن بخشهای جاافتاده عملاً حاشیه‌ها جابجا و گیج‌کننده شده بودند که به ناچار حاشیه‌های نیمهٔ دوم باب هشتم حذف شدند.
غیر از آن همچنان که اشاره شد خوانش کاملی از گلستان در سایت در دسترس قرار گرفته است که می‌تواند مبنای اولیه‌ای برای تولید خوانشهای مخاطب پسندتر باشد. این خوانشها در قالب کلیپهای ویدیویی روازنه نیز از طریق کانال تلگرامی به نشانی @hrmoh در دسترس قرار می‌گیرد. ضمناً خوانش کل گلستان در قالب یک فایل یک تکه از طریق یوتیوب در دسترس است.
کار دیگری که روی گلستان سعدی در گنجور انجام شده فهرست‌گذاری دوازده نسخهٔ خطی نفیس گلستان در دسترس از طریق گنجینهٔ گنجور است و به این ترتیب علاوه بر آن که عموم علاقمندان می‌توانند از نگاره‌های این نسخه‌ها لذت ببرند پژوهشگران و علاقمندان به نسخ خطی نیز می‌توانند ذیل هر بخش به تصویر متن آن بخش در این نسخه‌ها جهت مقابله و مقایسه دسترسی داشته باشند.
مجموعهٔ متناظر آثار شیخ اجل در مخزن مجموعه‌های گنجور رومیزی (ساغر و دریای سخن) نیز بهروزرسانی شده است و دوستان می‌توانند با دریافت مجدد آثار سعدی به نسخهٔ بازبینی شدهٔ گلستان دسترسی پیدا کنند. فایل epub در دسترس از طریق کتابخانهٔ گنجور نیز جایگزین شده است.
پنج نسخهٔ خطی دیوان حافظ در دسترس از طریق گنجینهٔ گنجور با تعیین اشعار مرتبط در گنجور تقریباً به طور کامل فهرست‌گذاری شده‌اند. بخشهایی از این دیوانها که متن آنها در گنجور موجود نبوده است (اشعار منتسب) فهرست‌گذاری نشده‌اند.
علاقمندان و محققان گرامی می‌توانند در کادر حاشیه‌های اشعار با کلیک بر روی تصاویر صفحات این دیوانها به تصویر بزرگ و با کیفیت دسترسی داشته باشند.
فهرست اشعار هر نسخه به ترتیب خود آن نسخه نیز در صفحات اختصاصی آنها در گنجینهٔ گنجور در دسترس است.
فهرست این نسخه‌ها به این ترتیب است:
۱. دیوان حافظ نسخه‌برداری شده در رمضان ۸۵۵ ه.ق توسط سلیمان الفوشنجی
۲. دیوان لسان الغیب سنهٔ ۹۲۰ هجری قمری دارای مقدمهٔ منثور
۳. دیوان حافظ دانشگاه پرینستون نوشته شده به تاریخ جمادی الثانی ۹۲۶ هجری قمری
۴. دیوان حافظ به خط سلطانعلی مشهدی با تصاویر حاشیهٔ افزوده در دورهٔ گورکانی هند
۵. کتاب خواجه حافظ شیرازی به خط محمد ساوجی مورخ ۱۲۸۰ هجری قمری
از نکات قابل توجه آن است که در هیچکدام از این نسخه‌ها غزل با مطلع «ای دل مباش یک دم خالی ز عشق و مستی» به طور مستقل وجود ندارد و تنها ابیاتی از آن با غزل هم‌وزن و قافیهٔ آن به مطلع «با مدعی مگویید اسرار عشق و مستی» مخلوط شده است.
همچنین غزل با مطلع «سبت سلمی بصدغیها فؤادی» که ملمعی با مصاریعی به زبانهای فارسی معیار، عربی و فارسی با لهجهٔ شیرازی است تنها در یک نسخه یافت شد.
در کنار اشعار منتسب از شاعرانی همچون سلمان ساوجی («ز باغ وصل تو یابد ریاض رضوان آب»، «گفتم که خطا کردی و تدبیر نه این بود»)، امیرخسرو دهلوی («به فراغ دل زمانی نظری به ماهرویی»)، نزاری قهستانی («ما برفتیم و تو دانی و دل غم خور ما»)، سعدی («آن کیست که دل نهاد و فارغ بنشست») و حتی رودکی («با آن که دلم از غم هجرت خون است») به حافظ، انتساب دو رباعی منتسب به خیام («چون حاصل آدمی در این شورستان» و «دنیا به مراد رانده گیر آخر چه») در یک نسخهٔ خطی کهن به حافظ نیز از نکات قابل توجه است.
علاقمندانی که تمایل دارند در گسترش دامنهٔ فهرست‌گذاری نسخه‌های خطی دیوان حافظ مشارکت کنند اینجا را ببینند.
بسیاری از آثار هنری و تاریخی مرتبط با اشعار گنجور در گنجینهٔ گنجور در دسترس نیستند تا ارتباط آنها با اشعار ثبت شود.
به همین جهت راهکاری برای معرفی آثار در دسترس از طریق منابع خارجی (سایتهای پین‌ترست و اینستاگرام) آماده شده است.
در حال حاضر این راهکار تنها روی نسخهٔ رومیزی فایرفاکس در دسترس قرار دارد و می‌بایست ابتدا افزونهٔ مخصوص این کار (Ganjoor Pinterest Suggestion Tool) دریافت و نصب گردد.
پس از نصب این افزونه دکمه‌ای برای «پیشنهاد شعر» روی فایرفاکس ظاهر می‌شود.
زمانی که روی سایت پین‌پرست یا اینستاگرام و روی یک تصویر باشید می‌توانید با کلیک بر روی دکمه و انتخاب یک شعر آن را به عنوان تصویر مرتبط با آن شعر پیشنهاد دهید. پیشنهادها بازبینی و در صورت دارا بودن ارتباط و کیفیت مناسب تأیید می‌شوند.
برای منابعی که روی هیچکدام از این دو سایت در دسترس نیستند به شرط آن که تصویر در صفحه‌ای روی اینترنت در دسترس باشد امکان معرفی دستی تصویر در کادر حاشیه‌های اشعار اضافه شده است (در این حالت نیازی به استفاده از افزونهٔ فایرفاکس ندارید):
علاقمندان می‌توانند با مشاهدهٔ این ویدیو روش کار را مشاهده کنند (ویدیو در یوتیوب):
امکان پیشنهاد اثر از اینستاگرام (ویدیو در یوتیوب):
با اضافه شدن محاسبه‌گر ابجد از این پس می‌توانید برای محاسبهٔ ماده تاریخها عبارت مد نظر را انتخاب کتید و پس از ظاهر شدن عملگرهای متن انتخابی، روی نشان «ابجد» کلیک کنید تا معادل ابجد عبارت انتخاب شده را ببینید:
محاسبه‌گر ابجد گنجور در نشانی http://abjad.ganjoor.net به طور مستقیم در دسترس است تا دوستانی که با استفاده از این قابلیت عموماٌ روی مرورگرهای موبایل مشکل دارند بتوانند از آن به طور مستقیم استفاده کنند.
کد این محاسبه‌گر نیز از طریق گیتهاب گنجور در این نشانی در دسترس است.
به همت آقای جواد احشامیان مجموعه‌های اشعار خانم شیوا فرازمند و آقای داوود ملک‌زاده به‌روز و تکمیل شده‌اند. علاقمندان می‌توانند با دریافت مجدد آثار این شاعران جوان در گنجور رومیزی، ساغر یا دریای سخن به مجموعه‌های تکمیل شده دسترسی پیدا کنند. نسخه‌های epub مجموعه‌ها نیز در کتابخانهٔ گنجور به‌روز شده است.