مشق شعر: نقل قول‌های شاعران از هم و شعرهای سرگردان

پانزده سال قبل با استفاده از یک الگوریتم ساده (و به اصطلاح برنامه‌نویسان با کمک اعداد جادویی یافت شده بر اساس آزمایش و خطا) و با مقایسهٔ تک تک کلمات اشعار شاعران صفحات استقبال‌ها را برای حافظ، سعدی، خواجو، اوحدی، سلمان ساوجی، عبید زاکانی و بعدتر ابن حسام خوسفی ساختیم. هدف ساخت این صفحات در گام اول پاسخ به این پرسش کنجکاوانه بود که حافظ چقدر تحت تأثیر سعدی و چقدر تحت تأثیر خواجو و سلمان ساوجی بوده.

الگوریتم مشابه‌یابی گنجور

بعدها و با اضافه شدن قابلیت نمایش شعرهای هم آهنگ امکان فهرست کردن اشعاری که توأماً هم‌وزن و هم‌قافیه هستند زیر شعرها فراهم شد. با این حال این قابلیت برای ردگیری نقل‌قول‌های مستقیم و ارتباطاتی که با اصطلاحاتی مانند تضمین، اقتفا و استقبال بین اشعار شاعران توصیف می‌شود کافی نیست. چرا که در بسیاری موارد مصرع نقل قول شده از یک شاعر از مصرع‌های مقفای شعر اصلی نیست. برای نمونه مطابق تصویر زیر حافظ مصرعی از سعدی را نقل قول کرده اما این مصرع با مشابه‌یابی بر اساس قافیه پیدا نمی‌شود.

استقبال‌ها

در مواردی حتی نقل قول حتی هم‌وزن شعر منبع نیست. به عنوان نمونه حافظ در این بیت مصرعی از رودکی را که وزن کوتاه‌تری از شعر خودش دارد نقل قول کرده است:

بوی جوی مولیان آید همی

برای پوشش اینجور ارجاعات شاعران زیر شعرها «مشق شعر» را اضافه کرده‌ایم. شعرهایی که در آن شاعر به طور کامل مصرعی از شاعر دیگر را نقل کرده است.

علاوه بر آن از همین امکان برای درج نقل قول از شاعرانی که هنوز آثارشان در گنجور در دسترس نیست استفاده می‌کنیم.

نقل قول از شمس‌الدین محمد جوینی

استفادهٔ دیگری که از این قابلیت کرده‌ایم گوشزد کردن انتساب یک شعر به چند شاعر است.

ز گریه مردم چشمم

روی شعرهایی که به چند شاعر منتسبند نشانه‌ای برای مشخص کردن این سرگردانی گذاشته می‌شود.

منتسب به چند شاعر

صفحات قدیمی استقبال‌ها نیز به طور خودکار با اضافه شدن موارد کشف شدهٔ جدید به‌روزرسانی می‌شوند.

الگوریتم مشابه‌یابی نیز به کد جدید گنجور اضافه شده و امیدواریم به مرور اطلاعات نقل قول‌های شاعران و همینطور اشعار منتسب به شاعران متعدد تکمیل شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.