چندی پیش به لطف همراه گرامی گنجور جناب آقای مهرزاد شایان دیوان حزین لاهیجی اسکن شده و در اختیار گنجور قرار گرفته است. لذا با توجه به گذشت بیش از دو سال از بازبینی دیوان امیرمعزی، دیوان حزین جایگزین آن دیوان در پروژه بازبینی شد. خروجیهای نهایی دیوان امیرمعزی در فرصت مقتضی در دسترس قرار خواهد گرفت.
ربات تلگرامی متن باز عود که به همت آقای محمدمهدی مهدوی راد تولید شده امکان جستجو و مرور آثار شاعران و همینطور دسترسی آسان به روخوانی‌ها و تفسیرهای اشعار را برای کاربران فراهم کرده است.
این ربات توسط آقای مهدی حسنی ساخته شده و امکان ارسال زمانبندی شدهٔ شعرها را (فکر می‌کنم یک ساعت یک بار) در تلگرام دارد.
ربات فوق‌العاده ساغر که امکان دسترسی به اشعار و خوانشهای آنها و کلی امکانات دیگر را فراهم می‌کند و توسط برنامه‌نویس نرم‌افزار ساغر آقای سیدرضی علوی‌زاده تهیه شده است.
شعربات ربات دیگری است که امکانات متفاوتی همچون مشاعره دارد.
برای آشنایی با این ربات این مطلب را بخوانید.
ربات تلگرامی «چلچله» حاصل زحمت آقای علیرضا صالحی‌زاده است که امکاناتی همچون جستجوی شعر، شعر تصادفیُ فال، زندگینامهٔ شاعران و … را در اختیار می‌گذارد.
آخرین پیوند یک ربات نیست بلکه کانال رسمی سایت گنجور است که به کار دوستانی می‌آید که نیاز به دستیابی به آخرین اخبار و اطلاعات گنجور دارند.
مثنوی نقطه نت سایتی تخصصی برای مثنوی مولانا است که از ویژگیهای شاخص آن می‌توان به ارائه ترجمه‌های انگلیسی و ترکی، خوانش فارسی اشعار، امکان مرور سایت با صفحه کلید و … اشاره کرد.
خلاصه‌ای از امکانات سایت را از زبان سازندگان آن بخوانید:
سایت masnavi.net پروژه‌ای غیرانتفاعی است که قصد دارد مثنوی مولانا را هرچه بیشتر در دسترس تمامی خوانندگان قرار دهد. این سایت جدید داری ویژگیهایی است که آن را از آنچه تابحال درباره مثنوی مولانا انجام شده، مجزا می‌سازد:
- امکان انتخاب هر بیت با استفاده از کلیدهای بالا، پایین، چپ و راست
- امکان شنیدن روخوانی متن فارسی با استفاده از کلید SPACE BAR یا استفاده از آیکون موجود در گوشه سمت چپ و پایین صفحه
- امکان جستجوی کامل هم در متن فارسی و هم در ترجمه‌ها
- فهرست شده از طریق عنوان دفتر و مصرع اول هر شعر
- سه نوع مختلف از شیوه نمایش که هریک از آنها از طریق دکمه Disp. Style انتخاب میشوند : فارسی و ترجمه، فارسی مجزا و یا ترجمه مجزا.
- نمایش پویای متن فارسی و یا ترجمه برگزیده با فشار دادن دکمه TAB یا آیکون به علاوه در گوشه پایین سمت چپ
- انتخاب گر تصادفی شعر
- انتخاب ده، بیست و پنج یا پنجاه سطر برای هر صفحه
اکنون به داوطلبان فارسی زبانی نیاز داریم که به ما برای به سرانجام رساندن فایلهای صوتی کمک کنند(حدوداً ۲۷ هزارشعر). همچنین طراح سایت یکی دیگر از نیازهای ماست. اگر می‌خواهید به ما کمک کنید لطفا با این آدرس تماس بگیرید: masnavi.net@gmail.com
قابلیت پخش فایلهای صوتی متناظر با اشعار اخیراً به نرم‌افزارهای بازمتن گنجور رومیزی و ساغر اضافه شده است که با استفاده از آن کاربر می‌تواند برای هر شعر یک یا چند فایل صوتی را به عنوان «خوانش»های آن مشخص کند و علاوه بر آن محل شروع و پایان هر مصرع را در آن تعیین کند (آن را همگام کند) تا در هنگام پخش فایل صوتی از طریق نرم‌افزار هم‌زمان مصرع متناظر در حال خوانده شدن با رنگ متمایزی نشان داده شود (اطلاعات بیشتر).
این امکان فراتر از یک امکان تفننی می‌تواند کاربردهای آموزشی (درستخوانی اشعار) و کمکی (جهت نابینایان) داشته باشد، به شرط آن که امکان به اشتراک‌گذاری اطلاعات همگام‌سازی شعرها در آن فراهم باشد. به این معنی که بتوان پس از همگام کردن یک شعر با یک فایل صوتی اطلاعات همگام‌سازی آن را به یک سرور مرکزی روی اینترنت ارسال نمود (گنجور رومیزی در حال حاضر می‌تواند فایل xml ساده‌ای حاوی اطلاعات فایل صوتی و اطلاعات همگام‌سازی مصرعها تولید کند به نحوی که با استفاده از آن بتوان این اطلاعات را به کامپیوتر و برنامهٔ دیگری انتقال داد). از جانب دیگری کاربری که به دنبال یک خوانش برای یک شعر می‌گردد بتواند با زدن یک دکمه از وجود اطلاعات به اشتراک گذاشته شده مطلع شود و آن را دریافت و استفاده کند. علاوه بر آن، او می‌تواند با امتیاز دادن به خوانش دریافتی در رتبه‌بندی آن تأثیرگذار باشد و به این صورت، راهنمای سایر کاربران برای انتخاب خوانشهای یک شعر باشد.
پاراگراف بالا طرح کلی پروژه‌ایست که برای راه‌اندازی یک سیستم «خوانش‌یاب» سازگار با گنجور رومیزی و ساغر مورد نیاز است. نیازمندیهای آن برای آن که بتواند از طریق گنجور قابل استفاده باشد اینهاست:
۱. یک پروژهٔ مبتنی بر وب، با امکان ثبت نام و ورود کاربران (این امکانات باید از طریق یک وب‌سرویس و توسط کلاینتهایی مثل گنجور رومیزی و ساغر بدون نیاز به یک مرورگر وب در دسترس باشد)، در صورتی که پروژه جهت میزبانی در گنجور ارائه میشود باید مبتنی بر PHP (در حال حاضر حداکثر ویرایش ۵.۲.۶) و MySql باشد.
۲. کاربر پس از ورود به سیستم می‌تواند فایل xml حاوی اطلاعات همگام‌سازی شعر خود را به وب‌سرویس خوانش یاب آپلود کند. وب‌سرویس خوانش‌یاب پس از دریافت فایل آن را پردازش کرده و از قالب xml به قالب فیلدهای رکوردهای جداول پایگاه داده‌ها تبدیل می‌کند تا امکان جستجو بر اساس شناسهٔ شعرها در آن فراهم شود.
۳. کاربری که به دنبال خوانش یک شعر می‌گردد تقاضای خود را با ارسال شناسهٔ یکتای شعر به وب‌سرویس ارسال می‌کند. وب‌سرویس در صورت پیدا کردن خوانشهای متناظر فهرست آنها را برای کلاینت ارسال می‌کند. کاربر می‌تواند از فهرست انتخابی یک یا چند ردیف را جهت دریافت علامت بزند. وب‌سرویس اطلاعات خوانشهای مورد نظر را از قالب رکوردهای پایگاه داده‌ها به قالب xml مورد انتظار برنامه‌های کلاینت تبدیل می‌کند و برای آنها ارسال می‌کند.
۴. کاربر می‌تواند با ورود به سیستم، به خوانشهای دریافتی خود امتیاز بدهد یا وجود اشکال در آنها را با عناوینی همچون خوانش غلط، نامرتبط و … برای بررسی مجدد گزارش کند.
در صفحات مطالعهٔ شعرها (و نه فهرستها و صفحات زندگینامه‌ها فعلاً) کنار جعبهٔ متنی انتخاب نام شاعر جهت جستجو یک جعبهٔ متنی دیگر ظاهر میشود که با استفاده از آن جستجو در زیربخشهای آثار یک شاعر (مثلاً فقط در مثنوی مولانا بدون آثار دیوان شمس) امکان‌پذیر شده است.
به لحاظ آن که در صفحات شعرهای گنجور فرم ارسال نظر گنجانده نشده، حاشیه گذاشتن در آن کار بدیهی و آسانی به نظر نمی‌رسد و بعضاً دوستان جویای روش انجام این کار میشوند که این نوشته پاسخی است برای این دسته از همراهان گنجور.
جهت ثبت حاشیه در گنجور، در پایین صفحات شعرها، کادر خاکستری رنگ «حاشیه‌ها» را پیدا کنید:
در بالای کادر مذکور جمله‌ای وجود دارد که تعداد حاشیه‌ها نشان می‌دهد و اشاره می‌کند که برای نوشتن حاشیه «اینجا» کلیک کنید:
روی کلمهٔ «اینجا» کلیک کنید. با این کار باید پنجرهٔ جدیدی باز شود. در پایین این پنجره کادر «حاشیه بنویسید» قرار دارد که می‌توانید با ورود اطلاعات مد نظر خود حاشیه را بنویسید و ثبت کنید.
اغلب حاشیه‌های نوشته شده بلافاصله در دسترس قرار می‌گیرند اما حاشیه‌های حاوی لینک به سایتها یا حاوی کلمات خاص پس از بازبینی منتشر میشوند. حاشیه‌هایی که به موضوعات غیرادبی همچون مسائل مذهبی یا قومیتی می‌پردازند عموماً پاک میشوند.
به همت دوست عزیز و فرهیخته جناب آقای احسان شاهین‌فر (اداره کنندهٔ سایت مستانه)، پروژه‌ای جهت امکان ایجاد پرتالهای شعر با کمک داده‌های منتشر شدهٔ گنجور به سرانجام رسیده است. این پروژه افزونه‌ای برای سیستم مدیریت محتوای وردپرس است که اجازه می‌دهد علاقمندان با زحمت کمی بتوانند سایتی مشابه گنجور را راه‌اندازی کنند. وجود چنین پروژه‌ای ضمن آن که خطرات احتمالی ناشی از خارج از دسترس شدن گنجور و سایتهای مشابه را –به هر دلیل– کاهش می‌دهد امکان پیاده‌سازی قابلیتهای جدید در این زمینه را برای علاقمندان فراهم می‌آورد. علاقمندان جهت مشاهدهٔ اطلاعات بیشتر اینجا را ببینند.
دوستان گرامی و کاربران گنجور در داخل ایران احتمالاً مطلع هستند که دسترسی به بخشی از گنجور (رباعیات خیام) از حدود دو ماه پیش با نمایش صفحهٔ پیوندها امکان ندارد.
همچنان که در پاسخ دوستانی که پیجوی ماجرا بوده‌اند گفته شده، این بخش با اعلام رسمی از دسترس خارج شده و بر خلاف مواردی در گذشته که اشتباهاً فیلتر می‌شد (بخشهایی از دیوان اوحدی) اشتباهی رخ نداده.
در این مورد، از طریق همان ساز و کار شرح داده شده در متن ایمیل تذکر (تصویر بالا)، پیگیری و اعتراض صورت گرفته، اما تا کنون پاسخی دریافت نشده.
جدای از این قضیه گویا مشکلات دیگری هم وجود دارد. این ایمیل دوستی است که راجع به این مشکل توضیح داده:
با سلام
گمان میگنم که موضوع زیر را چند ماه پیش هم گزارش کردم ولی آن موقع در حال تحویل و تحول میزبانی خود بودید و شاید فرصت نکردید گزارش مرا بخوانید یا به آن توجه کنید، لذا مجدداً مینویسم:
یادم هست دقیقاً پس از آنکه وبسایت شما (بعلت مشکل با میزبانی) برای مدتی از دسترس خارج شد و بعد هم گویا میزبانی را تغییر دادید و درست شد، حدود یکهفته بعد مجدداً از دسترس خارج شد…
اول فکر کردم که این ادامه همان مشکل است؛ بعد فکر کردم که وبسایت شما فیلتر شده است؛ ولی بعد متوجه شدم که علت عدم دسترسی، مسدود شدن IP شما در برخی مناطق (از جمله) استان هرمزگان است.
در هر صورت، مطلع باشید که وبسایت شما در برخی مناطق ایران، قابل دسترسی نیست.
با احترام
من فکر نمی‌کردم برای حل این مشکل بشود کاری کرد. اما ایشان بعداً در ایمیل بعدی راه حل این مشکل را این گونه شرح داده‌اند:
در مورد در دسترس نبودن سایتتان در برخی نواحی، راه علاج اینست که از مشترکین خود بخواهید که به مخابرات منطقه خود مراجعه کنند و از ایشان بخواهند که IP هاست شما را آزاد کنند. زیرا گاهی که روی خط کار کرده میشود، باز کردن برخی IP ها فراموش میشوند.
در هر شکل، تعداد دوستانی که از هر از چند گاه اشاره می‌کنند که به سایت گنجور بدون فیلترشکن دسترسی ندارند در حال افزایش است و امیدوارم راه حل پیشنهادی این همراه گرامی مؤثر واقع شود.
سایت گنجور از تاریخ جمعه ۲۹ شهریورماه ۹۲ از سوی شرکت ارائه دهندهٔ خدمات میزبانی آن به بهانهٔ عدم امکان خدمات‌دهی به مشتریان ایرانی -بدون اخطار قبلی- از دسترس خارج شد.
پس از آن تقریباً به مدت دو هفته گنجور در دسترس نبود. علت طولانی شدن این دوره آن بود که وجه آماده شده برای تمدید میزبانی وب گنجور -که عمدهٔ آن از طریق کمکهای مالی علاقمندان به گنجور تأمین شده بود- پیش‌تر طبق روال سالهای گذشته برای دوستی جهت پرداخت هزینهٔ ارزی تمدید میزبانی ارسال شده بود و در طول این دوره در دسترس نبود. از این جهت در صفحهٔ فیس‌بوک گنجور دلیل در دسترس قرار نگرفتن گنجور صریحاً معذورات مالی عنوان شد.
دوستان زیادی پس از اعلام این مسئله برای کمک به گنجور اعلام آمادگی کردند.
نهایتاً جناب آقای روزبه اَبَر (شرکت بانی هاست) به رایگان میزبانی گنجور را به عهده گرفتند و از چند روز قبل فرایند برگشت گنجور شروع شد.
گنجور در حال حاضر تقریباً به طور کامل (منهای ویکی گنجور) در دسترس قرار گرفته است. از آنجا که قطع خدمات‌دهی بدون اخطار قبلی صورت گرفته بود پشتیبانهای در دسترس به اندازهٔ کافی جدید نبودند و بخشی از اطلاعات از دست رفته است. از جمله حاشیه‌های سایت در طول دو ماه اخیر (از اواسط تیر ماه تا اواخر شهریور) و همینطور اطلاعات بازبینهای او.سی.آر در طول این دو ماه. غیر از ویکی گنجور اگر دوستان با لینک شکسته‌ای در گنجور روبرو شدند لطفاً اطلاع بدهند تا تصحیح شود.
در هر شکل، بابت این واقعه از تمام همراهان گنجور عذرخواهی می‌کنم، از دوستانی که به هر شکل در طول این دوره همدل و همراه گنجور بودند تشکر می‌کنم و امیدوارم در آینده کمتر شبیه این اتفاق روی دهد.
همراهان قدیمی گنجور اگر به خاطر داشته باشند تا همین چند ماه پیش گنجور هر چند روز و بعضاً هر چند ساعت یک بار از دسترس خارج می‌شد.
اوایل خرداد امسال با بهبود مشخصات سرویس‌دهندهٔ گنجور به لطف خودخواستهٔ میزبان وب گنجور شرایط تغییر کرد و با دو برابر شدن میزان حافظهٔ در اختیار، دیگر شاهد مشکلات پیشین نیستیم.
این در حالیست که روند تعداد بازدیدکنندگان و تعداد صفحات بازدید شده در روز گنجور طبق روال همیشگی رو به افزایش بوده و این روزها روزانه بیش از ۵۵۰۰۰ صفحه از گنجور توسط بیش از ۷۰۰۰ بازدیدکنندهٔ یکتا دیده میشود.
با توجه به آن که محتوای مورد استفاده هم ثابت نیست و حجم قابل توجهی از مراجعات شامل جستجوها، استفاده از امکاناتی همچون شعرهای مشابه و مانند آن است که برای مصرف منابعی همچون پردازنده و حافظه اشتهای زیادی دارند.
جا دارد در اینجا از کلیهٔ دوستانی که با کمکهای مالی خود این امکانات را برای گنجور فراهم کرده و می‌کنند سپاسگزاری ویژه شود (فهرست نامها و نحوهٔ هزینه‌کرد کمکهای دریافتی از این بزرگواران در این صفحه نگهداری میشود). به طور ویژه لازم می‌دانم از آقای حسین عمادزاده که طی دو سال اخیر علاوه بر تقبل سهم قابل توجهی از هزینهٔ سالانهٔ میزبانی وب گنجور، زحمت انتقال وجه به حساب میزبان را کشیدند یاد و تشکر ویژه کنم.
ضمناً دوستان زیادی از شرکتهای مختلف میزبان وب ایرانی بارها و بارها برای میزبانی رایگان گنجور اظهار تمایل کرده‌اند. خدمت این دوستان عزیز -ضمن تشکر ویژه- باید عرض شود که انتقال محتوای گنجور به میزبان دیگر فرایندی پرزحمت و زمانبر است و می‌تواند هم باعث از دست رفتن بخشی از امکانات در اثر اشتباهات سهوی مدیر سایت و هم از دسترس خارج شدن موقتی سایت شود. از این رو، علی رغم آن که مطمئناً گنجور می‌تواند با استفاده از لطف این بزرگواران در دسترس‌تر و سرپاتر باشد به لحاظ مشکلات جانبی احتمالی و خصوصاً نیاز به صرف وقت فراوان برای فرایند انتقال در حال حاضر نمی‌توانیم از لطف این بزرگواران استفاده کنیم.
بعدنوشت: شرکت مدیاتمپل در شهریورماه ۹۲ دسترسی گنجور را به خدماتش به بهانهٔ تحریم و عدم امکان ارائهٔ خدمات به مشتریان ایرانی در قبال دریافت وجه بدون اخطار قبلی قطع کرد. گنجور به مدت دو هفته در دسترس نبود و نهایتاً اطلاعات ارزشمندی را از دست داد.